عنوان: مبانی نظری و پیشینه تحقیق ژئوپلیتیک و جهانی شدن

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 35

ژئوپلیتیک دارای نقش برجسته ای در روابط بین الملل و سیاست بین الملل است و از دو بخش «ژئو» به معنای زمین و «پلیتیک» (سیاست) تشکیل یافته است. دانشنامه ی سیاسی آشوری از ژئوپلیتیک را «ترکیبی از جغرافیای سیاسی و علم سیاست» می داند. (آشوری، 1373: 182) مراد از این واژه «رابطه ی بین منابع زیرزمینی و موقعیت جغرافیایی یک کشور با وضع و موقعیت سیاسی آن است». (طلوعی، 1372: 517)

ژئوپلیتیک (علم سیاست جغرافیایی) «بررسی رابطه ی بین جغرافیا و سیاست، جغرافیای سیاسی (طراحی سیاست خارجی کشور با توجه به عوامل جغرافیایی و جمعیتی آن، نظریه ای که سیاست را وابسته به محیط می داند)، مطالعۀ نفوذ عوامل فیزیکی در مشی سیاسی و سیاست خارجی کشور تعریف می کند. (مهاجری، 1356: 204)

دکتر دره میرحیدر جدیدترین تعریفی که از ژئوپلیتیک ارائه کرده است بدین شرح است: «ژئوپلیتیک شیوه قرائت و نگارش سیاست بین الملل توسط صاحبان قدرت و اندیشه و تأثیر آنها بر تصمیم گیرهای سیاسی در سطح ملی و منطقه ای است». دکتر پیروز مجتهدزاده در مورد ژئوپلیتیک معتقد است: «ژئوپلیتیک یا جغرافیایی اثر محیط و اشکال یا پدیده های محیطی چون، موقعیت جغرافیایی، شکل زمین، منابع کم آب، امکانات ارتباطی و انتقالی (زمینی، دریایی، هوایی و فضایی) وسایل ارتباط جمعی و ... را در تصمیم‎گیری های سیاسی، به ویژه در سطوح گسترده منطقه ای و جهانی مطالعه می کند». (مجتهدزاده، 1381: 128)

دکتر حافظ نیا در جای دیگر (موضوع ژئوپلیتیک را رفتار گروه های انسانی متشکل نسبت به یکدیگر بر پایه جغرافیا قدرت و سیاست) می داند.

(جعفری پارکر ژئوپلیتیک را ارزیابی فضایی روابط بین الملل تعریف می کند. ژنرال فرانسوی پیرگالوا، نویسنده اثری با عنوان ژئوپلیتیک راه های رسیدن به قدرت، منتشر در سال 1990، ژئوپلیتیک را چنین تعریف می کند: ژئوپلیتیک یعنی مطالعه نحوه ارتباط بین هدایت سیاسی یک قدرت با برد بین المللی و چهارچوب جغرافیای عملکرد آن) عزتی در تعریف مفهومی ژئوپلیتیک می نویسد: (درک واقعیت های محیط جغرافیایی به منظور دستیابی به قدرت که بتوان در بالاترین سطح وارد بازی جهانی و منافع ملی و حیات ملی را حفظ کرد. از جمع تعاریفی که از ژئوپلیتیک ارائه شده این چنین می توان نتیجه گرفت که: «ژئوپلیتیک (Geopolitics) به معنی سیاست جغرافیایی است و به مطالعه تأثیر عوامل محیطی و جغرافیایی بر سیاست و تصمیمات سیاسی می پردازد. به عبارت دیگر ژئوپلیتیک یعنی سیاست (غالباً سیاست خارجی) برگرفته از جغرافیا». (حافظ نیا، 1379: 23)

فهرست مطالب

پیشینه تحقیق

تعاریف ژئوپلیتیک از دیدگاه های گوناگون

تاریخچه و اهمیت ژئوپلیتیک

ویژگی ها و تحول نظری ژئوپلیتیک

جهانی شدن و تحول مفهومی ژئوپلیتیک

رویکرد ژئوپلیتیک در دوران نوین (ژئوپلیتیک پست مدرن)

دیدگاه های جدید در ژئوپلیتیک

عوامل موثر در ژئوپلیتیک

واگرایی

همگرایی

تعریف جغرافیای سیاسی

پوزیتیویسم

ظهور مکتب ساختارگرایی

منابع و مأخذ