بررسی میزان اثر بخشی آموزش مهارتهای مدیریت براسترس بر كاهش سبك كنارآیی اجتنابی دانش آموزان

نوجوانی دوره ای بین كودكی و بزرگسالی است كه او را با زنجیره ای از موانع تحولی و چالش های عدیده ای روبرو می‌سازد. درابتدا تكالیف طبیعی همچون تحول هویت و دستیابی به استقلال و سازگاری با همسالان وجود دارد. مرحله دوم گذر از كودكی به بزرگسالی است كه باتغییرات فیزیولوژیكی در بدن و تحول شناختی مشخص می‌شود. این مرحله زمانی است كه فرد نیازمند انجام نقش های اجتماعی در رابطه با همسالان و افرادی از جنس مخالف، انجام تكالیف مدرسه وتصمیم گیریهایی در رابطه با شغل می‌باشد (فرایدنبرگ[1]،1997). از آنجا كه تغییرات و وجود تكالیف متفاوت نوجوان رادر معرض استرس عدیده ای قرار می دهد، لزوم واهمیت سازگاری و كنار آمدن با این استرس ها در این دوره نمایان می‌گردد. با توجه به این مقدمه اندكی به راهبردها و مهارتهای كنار آیی می پردازیم. كنار آمدن، متشكل از پاسخهایی (افكار، احساسات واعمالی ) است كه فرد در برخورد با موقعیت های مشكل داری كه درزندگی روزمره و در شرایط خاص با آنها مواجه می‌شود، بكار می‌گیرد. گاهی اوقات مشكلات حل می شوند و گاه در تلاش فردی برای برخورد با محیط مورد اغماض قرار می‌گیرند (فرایدنبرگ، 1997).

لازاروس[2] (1984) كنار آمدن را شامل كوششهایی به منظور سازگاری و انطباق با شرایط استرس آور در تلاش در جهت كاهش پیامدهای منفی ناشی از منبع استرس می داند.

در زمینه كنار آمدن با استرس[3] ،دو شیوه اصلی كنار آیی وجود دارد. شیوه اول روش متمركز بر مسئله است یعنی فرد به استرس به عنوان موضوعی حل شدنی و هدف اصلی می‌نگرد و شیوه دوم روش متمركز بر هیجان است. یعنی فرد مشكل را حل نمی‌كند بل سعی در كاهش پیامدهای هیجانی مشكل دارد. شماری از محققین، افرادی را كه بوسیله كاهش دادن یا اجتناب كردن با استرس كنار آمده اند را با افرادی كه از راهكارهای بیشتر مقابله ای و یا هوشیارانه نظیر جمع آوری اطلاعات و اقدام به عمل استفاده نموده اند، مقایسه كردند (هولاهان[4] و موس[5]، 1987) . در مجموع تحقیقات نشان می دهد كه شیوه مقابله نسبت به اجتناب راهكار موفق تری است. افرادی كه مستقیما با مشكل مواجه می‌شوند نه تنها با احتمال بیشتری آن را حل می‌كنند بلكه برای تحت كنترل درآوردن استرس در آینده بهتر آماده می‌شوند. در واقع برخی پژوهشها معتقدند، اجتناب مزمن از مشكلات، افراد را در معرض خطر استرس افزوده و شاید مسائل مرتبط با سلامتی قرار دهد (گین[6]، 1995).

مطالعه رود[7]، لونیسون[8] ، تیلسون[9] و سیلی[10] (1990) نشان داد كه كنار آیی مسئله مدار[11] (در جهت حل مسئله) با افسردگی ارتباطی نداشت، اما شیوه ناكار آمد گریز رابطه مثبتی با افسردگی همزمان داشته و نیز با سطوح بالاتر افسردگی در آینده بدنبال رویدادهای پراسترس كه در طی دو سال بعد رخ داد، همراه بود (گین، 1995).

تفاوتهای فردی نقش مهمی را در فرایندهای استرس و كنار آمدن بازی می‌كنند یكی از این متغیرها خوش بینی است. خوش بینی[12] رابطه منفی با انكار و فاصله گرفتن از مسئله دارد. خوش‌بینی تمایل به استفاده از كنار آمدن مسئله مدار و پذیرش استرس زندگی به شیوه ای واقعی دارد (كاسیدی[13]، 1999). به عبارت دیگر عامل كلیدی كه افرادی كه بطو موثری با مشكلات كنار می آیند را نسبت به كسانی كه ممكن است چنین نباشند متمایز میكند، سبك اسنادی[14] آنهاست (آبرامسون[15] و همكاران 1978به نقل از كانینگهام[16]، 2001).

اسنادها، نگرش ها ، باورها و ارزیابی‌هایی هستند كه مردم برای توصیف حوادثی كه برایشان اتفاق می افتد، بكار می برند. سبك اسنادی كه برای اولین بار در دهه1970 مطرح شد در حقیقت بر مدل درماندگی آموخته شده[17] افسردگی استوار است. اسناد كردن فرایندی منطقی و نظامدار است كه طی آن شخص با ارزیابی دقیق از یكسری اطلاعات ودلایل رفتار دیگران را تفسیر می‌كند. در بعضی موارد ممكن است اسناد صحیح باشد، اما واقعیت این است كه در بسیاری موارد این ارزیابی ها، با سوگیریهایی همراه است.

در موارد عدیده ای، افراد اسنادهای اشتباه غیرواقعی، دررابطه با حوادث زندگی شان درنظر می‌گیرند و این اسنادهای اشتباه به نوبه خود استرس افزوده ومشكلات روانشناختی متعددی را ایجاد نموده و تداوم می بخشند. به عنوان مثال فردی كه از پایین بودن عزت نفس رنج می برد، مشكلات و موقعیت های منفی را بطور گسترده ای به دلایل درونی مثل عدم تلاش یاعدم توانایی و حوادث مثبت را به دلایل بیرونی مثل خوش شانسی و ساده بودن تكلیف نسبت می‌‌دهد، در حالی كه واقعیت چنین نیست. در حقیقت عزت نفس آنها به یك اسناد اشتباه آغشته شده است. بعبارتی عزت نفس آنها پایین است و هیج چیز حتی موفقیت های بزرگ هم نمی‌تواند آنرا بالا ببرد (بارون[18]،1992،به نقل از هیبت الهی, 1373).

معمولا اسنادهای سببی در سه بخش طبقه بندی می شوند:

1-درونی بودن در برابر بیرونی بودن

2- پایداری در برابر ناپایداری

3- كلی بودن در مقابل خاص بودن

برخی مطالعات نشان داده كه افراده افسرده در مقایسه با افرادعادی بیشتر از اسنادهای كلی، پایدار و درونی برای رویدادهای منفی و از اسنادهای خاص، ناپایدار و بیرونی برای رویدادهای مثبت زندگی شان استفاده می‌كنند. (ریكلمن[19] و هافمن[20]،1995).

مدل درماندگی آموخته شده اصلاح شده، چنین می پندارد كه اینگونه افراد برای رویدادهای بد، عادت به پاسخ دادن با اسنادهای درونی ، ثابت و فراگیر و برای رویدادهای خوب، اسنادهای بیرونی، موقتی و خاص آن رویداد را دارند.

از بعد نظری بنظر می رسد كه اسناد علی مقدم برانتخاب راهكارهای كنار آیی است. در این صورت انتظار می رود تغییر سبك اسنادی باید تغییراتی در شیوة كنار آمدن اثر بگذارد (كانینگهام و همكاران 2002).

بر طبق مدل شی یر[21] و كارور[22] خوش بینی و بدبینی بعنوان انتظار پیامدهای تعمیم یافته مثبت و منفی تعریف می شوند و باور دارند كه این دو تعیین كننده های مهم سازگاری اند (شی‌یروكارور، 1985). به عبارتی خوش بینی با پیامدهای روانشناختی مثبت تر و در مقابل بدبینی با پیامدهای روانشناختی منفی تر رابطه دارد.

در رابطه با سبك های كنار آیی نیز شواهد متقاعد كنندهای وجود دارد كه نشان می‌دهد سبك های كنار آیی پیش بینی كننده های مهم روانی هستند. مطالعات روی نوجوانان بطور ثابتی به این نتیجه رسیده كه حتی در موقعیت های غیر قابل تغییر ، افسردگی با سبك كنارآیی سازنده یا مسئله مدار رابطه ای معكوس و با سبك كنار آیی اجتنابی یا غیر سازنده رابطه مثبتی دارد (گلای شاو[23] و همكاران 1989، اباتا[24] وموس، 1991، سیفگ و كرنك[25]، 1993، گارمزی[26]، 1993، گانینگهام و واكر[27]، 1999 به نقل از كانینگهام 2002). آنها پیشنهاد كردند كه مداخلات پیشگیرانه آینده باید با تمركز بیشتر بر كاهش راهكارهای كنارایی غیر انطباقی در مقایسه با هدف معمول تر افزایش كنار آیی مسئله مدار باشد.

فهرست مطالب

فصل اول
مقدمه
۱-۱- بیان مساله

 ۱-۲- ضرورت و اهمیت تحقیق
۱-۳- اهداف تحقیق
۱-۴- فرضیه های پژوهش
۱-۵- متغیرهای پژوهش
تعریف اصطلاحات
۱-۶- تعاریف نظری‌و عملیاتی متغیرها
۱-۶-۱- مهارتهای مدیریت بر استرس
۱-۶-۲- سبک کنارآیی اجتنابی
تعریف عملیاتی
۱-۶-۳- سبک اسناد منفی
تعریف عملیاتی
۱-۶-۴- سلامت روانی
تعریف عملیاتی
۱-۶-۵- دانش آموز
۱-۶-۶- پایه تحصیلی
۱-۶-۷- جنسیت
خلاصه

 فصل دوم
مقدمه
۲-۱- استرس یا فشارروانی
۲-۲- تعریف استرس
۲-۳- مدلهای استرس
۲-۳-۱- مدل محرک
۲-۳-۲- مدل پاسخ
۲-۴- ارزیابی های شناختی
۲-۵- استرس زاهای بالقوه
۲-۵-۱- فجایع ( وقایع آسیب زا )
۲-۵-۲- تاثیر وقایع مهم زندگی
۲-۵-۳-گرفتاریهای روزانه
۲-۶- استرس نوجوانی
۲-۶-۱- تأثیر محیط
۲-۶-۲- نشانه های استرس در نوجوانی
۲-۷- تعریف کنار آمدن
۲-۷-۱-کنارآمدن از دیدگاههای مختلف
۲-۷-۲- نظریه لازاروس درباره کنارآمدن
۲-۷-۳- شیوه های مختلف کنار آیی
۲-۷-۴- مقیاس هایی از سیاهه شیوه های کنار آیی
۲-۷-۴-۱-کنارآیی مسئله مدار:
۲-۷-۴-۲-کنارآیی هیجان مدار : شامل
۲-۷-۴-۳- ترکیبی از کنارآیی مسئله مدار و هیجان مدار :
۲-۸- عوامل موثر بر استرس و کنارآیی
۲-۸-۱- حمایت اجتماعی
۲-۸-۲- تفاوتهای فردی
۲-۸-۲-۱- شخصیت نوع A
۲-۸-۲-۲- اضطراب و روان رنجورخویی
۲-۸-۲-۳- سخت رویی
۲-۸-۲-۴- خوش بینی در مقابل بدبینی
۲-۸-۳- عزت نفس
۲-۹- سبک اسناد
۲-۹-۱- سبک اسناد خوش بین/ بدبین
۲-۹-۲- سبک اسناد و رابطه آن با سلامت و سبک های کنارآیی
۲-۱۰- سلامت روان و ابعاد آن
۲-۱۰-۱- مفهوم سلامت روان
۲-۱۰-۲- بیماری روانی و سلامت روان : مدلت حالت کامل
۲-۱۱- آموزش مهارتهای مدیریت بر استرس
۲-۱۱-۱- مقدمه ای بر استرس و کنارآیی
۲-۱۱-۲- راهکارهای ذهنی و عقلانی جهت کنارآیی با استرس
۲-۱۱-۳- روشهای فیزیکی کنار آمدن با استرس
۲-۱۱-۴- مهارتهای مطالعه، آمادگی برای امتحان و مدیریت بر زمان
۲-۱۱-۵- مهارتهای ارتباطی و میان فردی
۲-۱۱-۶- تقویت اعتماد به نفس،عزت نفس ومقابله با افسردگی و نگرانی
۲-۱۱-۶-۱- آموزش مجدد سبک اسناد در افسردگی
۲-۱۲- مروری بر پژوهشهای پیشین
تحقیقات انجام شده در ایران
رابطه سبک های اسناد و شیوه کنار آیی با استرس
بررسی ها در زمینه شیوه های کنار آیی با استرس
مروری بر پژوهشهای انجام شده در خارج
الف- آموزش مهارتهای مدیریت براسترس:
ب) تحقیقات پیرامون راهکارهای کنارآیی:
خلاصه

 فصل سوم
مقدمه
۳-۱- جامعه آماری
۳-۲- نمونه پژوهش
۳-۳- شیوه نمونه‌گیری
۳-۴- ابزارهای اندازه‌گیری
۳-۴-۱- مقیاس کنارآیی نوجوانان
سبک اول یا حل مشکل کنارآیی بارور
سبک دوم، مراجعه به دیگران
سبک سوم، کنار آمدن نابارور (اجتنابی)
نحوه نمره گذاری
اعتبار و پایایی مقیاس کنارآیی نوجوانان
۳-۴-۲- مقیاس – R90-SCL
توصیف ابعاد ۹ گانه آزمون R – ۹۰ – SCL
الف- شاخص ضریب ناراحتی (PSDI)
ب – علامت شناسی کلی علائم مرضی ( GSI)
ج – جمع علائم مرضی (PST)
نمره گذاری آزمون – R90-SCL
پایایی آزمون – R90-SCL
اعتبار آزمون – R90-SCL
۳-۴-۳- پرسشنامه اسنادی در کودکان ونوجوانان
روایی و اعتبار پرسشنامه
۳-۵- روش اجرای پژوهش
۳-۶- طرح تحقیق
۳-۷- روشهای آماری در تحلیل داده ها
خلاصه

 فصل چهارم
مقدمه
۴-۱- داده های توصیفی پژوهش
جدول ۴-۱: شاخص های توصیفی متغییر کسب کنار ایی اجتنابی گروه‌های آزمایش و گواه در مرحله پیش
جدول ۴-۲: شاخص های توصیفی متغیر سبک کنارآیی اجتنابی گروه‌های آزمایش وگواه در مرحله پس آزمون
جدول ۴-۳: شاخص های توصیفی متغیر سبک اسناد منفی و زیر مقیاس‌های آن در مرحله پیش آزمون
جدول ۴-۴: شاخص های توصیفی متغیر سبک اسناد منفی و زیر مقیاس ها آن در مرحله آزمون
جدول ۴-۵: شاخص‌های توصیفی متغیر سلامت روان و ابعاد آن در مرحله پیش
جدول ۴-۶- شاخص های توصیفی متغیر سلامت روان و ابعاد آن درمرحله پس
۴-۲- آزمون فرضیه های پژوهش
جدول ۴-۷: آزمون معناداری تفاوت میانگین‌ها در سبک کنارآیی اجتنابی در دوگروه آزمایش و گواه
جدول ۴-۸: آزمون معناداری تفاوت میانگین های دو گروه (آزمایش وگواه) در زیرمقیاس‌های سبک کنارآیی اجتنابی
جدول ۴-۹: آزمون معناداری میانگین های دو گروه آزمایش و گواه در کسب اسناد منفی
جدول ۴-۱۰: آزمون معناداری میانگین های دو گروه آزمایش – گواه در زیر مقیاس‌های سبک اسناد منفی
جدول ۴-۱۱: آزمون معناداری تفاوت میانگین های دو گروه آزمایش و گواه در متغیر سلامت روان
جدول ۴-۱۲: آزمون معناداری تفاوت میانگین های دو گروه آزمایش و گواه در زیر ابعاد فهرست ۹۰ نشانه مرضی
خلاصه فصل چهارم

 فصل پنجم
مقدمه
۵-۱- خلاصه و نتیجه گیری
۵-۲- بحث و جمع بندی (بحث دریافته ها)
۵-۳- محدودیت های پژوهش
۵-۴- پیشنهادات
پیشنهادات بکار بسته:
پیشنهادهایی جهت پژوهشهای بعدی:
فهرست منابع فارسی

ضمایم

برگه تكلیف خانگی: آگاهی از استرس روزانه

مروری بر دوره شیوه های كنار آمدن با استرس

آموزش تنفس و انبساط