*آب باد خاك آتش در بوستان سعدی *

فهرست مطالب

مقدمه

باب اول

در عدل و تدبیر و رای

باب دوم

در احسان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

باب چهارم

در تواضع

مقدمه‌

همه كس می داند كه شیخ سعدی شیرازی گذشته از قصاید و غزلیات بی نظیری كه از خود با یادگار گذاشته است ، دو كتاب یكی به نثر موسوم به «گلستان» و یكی به نظم معروف به «بوستان» به نگارش در آورده است كه شاید بتوان گفت نه تنها در زبان فارسی سمبه در هیچ زبانی جهت فصاحت و بلاغت و روانی و زیبایی و دلاربایی و حكمت و معرفت مثل و مانند ندارد و منظور ما در این جا این نیست كه در ستایش آثار جاویدانی شیخ اجل قلم فرسایی كنیم چه گمان داریم كه برای اداری این وظیفه قدرت بیانی مانند آنكه خود شیخ بزرگوار داشته است باید او كسی كه آن توانایی ندارد دست بردنش این كار شاید .

در این جا به مناسب آگاهی می دهیم كه در هیچ یك از نسخه های كهنه اسم «بوستان» برای این كتاب دیده نمی شود و همه آن را »سعدی نامه» می نامند چنانكه گویی شیخ اجل خود اسمی برای این كتاب اختیار ننموده و به این جهت نسخه كنندگان قدیم آن را «سعدی نامه» نامیده اند . پس از آن اهل ذوق اسم «بوستان» را به قرینه «گلستان» برای این كتاب اختیار كرده اند و چندان بی مناسبت هم نبوده است .

نسخه ی متعلق به لردگرنیوی كه در موزه انگلستان عكس برداری شده و تاریخ كتاب آن سال 720 هجریست و همان است كه نسخه ی «گلستان» را نیز همراه دارد و در تنظیم آن كتاب هم مورد استفاده بوده است . این نسخه كه به خط نسخ خوانا نوشته شده با اینكه از اشتباه كتابتی خالی نیست تمام و كمال و بی عیب و در نهایت اعتبار و صحت است و محل اعتنای تام بوده است .

»كلیات» متعلق به دانشمند محترم آقای دكتر محمد حسین لقمان ادهم (لقمان الدوله) كه متضمن قسمتی از غزلیات و تقریباً دو ثلث «بوستان» است .

گذشته از این ها بیش از ده نسخه ی خطی و چاپی معتبر (چاپ تبریز و تهران و هندوستان) در دسترس ما بوده و در مواقع لازم از مراجعه و مطالعه ی آنها كوتاهی نشده است .