مدیریت بهره وری:
پیترداركرمی گوید:می‌توان ادعا كرد كه انفجار بهره‌وری، مهم‌ترین پیشامد اجتماعی یكصد سال گذشته، و موضوعی است كه در تاریخ همانند نداشته است

    برخی از نویسندگان تاریخ آغاز مطالعات مدیریتی را به Woodre wilson) ( نسبت می دهند. او علم اداره کردن را در سال 1887 مطرح کرد.
    از فحوای کلام اندیشمندانی ازقبیل ویلسن، گودنو، و دیگران بوضوح می توان استنباط کرد که اداره نه تنها علم است بلکه قلمرو اداره از سیاست جداست و هدف اصلی علم اداره همانا بهره وری است و از دیدگاه بسیاری اصل شماره یک علم اداره به حساب می آید.

ارائه دیدگاههای مختلف:

    تیلوریسم یا مکتب مدیریت علمی(تیلور)
    نئوکلاسیکها(التون مایو)
    اقتضایی(فرد فیدلر)
    مطالعات مکتبهای مختلف نشان می دهد که دیگر نمی توان به اصول جهانشمولی که تیلور مطرح کرده است تکیه کرد و از طرفی به مطالعات هاثورن تکیه داشت بلکه باید تابع شرایط بود اما نکته مشترک در همه این دیدگاهها که همانا هدف علم مدیریت است راههای کسب بهره وری است که با تحولات اندیشه های مدیریتی تغییری نیافته است.

تاریخچه بهره وری:

    مکتب مرکانتلیسم
    مکتب فیزیوکراتها
    مکتب کلاسیکها

از قرن بیستم اقتصاددانان به این واژه مشخص رسیدند:

      <  رابطه قابل سنجش بین تولید وعوامل آن>

بهره وری چیست:

    تعریف لغوی: واژه بهره وری ترجمه اصطلاحی كلمه لاتین (PRODUCTIVITY) به معنی باروری و سودمندی و استعداد تولیدی می باشد. اولین بار این واژه در مقاله ای از كس نی (QUESNAY) در سال 1766 در حدود 240 سال پیش بكار برده شد و 70 سال بعد از آن در سال 1833 میلادی فردی بنام لیتره (LITTRE) بهره وری را قدرت تولید تعریف كرد. بعبارتی بهره وری یعنی:قدرت تولیدی، باروری و مولد بودن.
    تعریف کاربردی:در اوائل قرن بیستم از این كلمه تعریف مناسب تری ارائه شد :

بهره وری برابر است با نسبت خروجی به یکی از عوامل تولید.

در سال 1900 فردی بنام ارلی بهره وری را ارتباط بین بازده و وسایل بكار رفته برای تولید این بازده عنوان كرد.
1950 سازمان همكاری اقتصادی اروپایی یا OEEC تعریف كاملتری از بهره وری به این شرح ارایه داد:
بهره وری خارج قسمت بازده به یكی از عوامل تولید است. بدین ترتیب می توان از بهره وری سرمایه، بهره وری سرمایه گذاری، بهره وری مواد خام، بسته به این كه بازده در ارتباط با سرمایه، سرمایه گذاری یا مواد خام و غیره مورد بررسی قرار گیرد نام برد.
 دیوسیس 1955 : تغییراتی كه میزان محصول بر اثر منابع بكار رفته ایجاد می شود.
 فابریكنت 1962 : همیشه نسبت بین بازده و نهاده بهره وری است.
سومانت 1979 : نسبت بازده ملموس به نهاده های ملموس

آژانس بهره وری اروپا  EUROPEAN PRODUCTIVITY AGENCY  (EPA)
 بهره وری را اینگونه تعریف می كند:
1.  بهره وری درجه استفاده مؤثر از هر یك از عوامل تولید است.
2. بهره وری در درجه اول یك دیدگاه فكری است كه همواره سعی دارد آنچه كه در حال حاضر موجود است بهبود بخشد.
بهره وری مبتنی بر این عقیده است كه انسان می تواند كارها و وظایفش را هر روز بهتر و با اخذ نتایج برتر از روز بیش به انجام رساند.

د-مركز بهره وری ژاپن  : (JPC)
 هدف از بهبود بهره وری عبارتست از به حداكثر رسانیدن استفاده از منابع نیروی انسانی، تسهیلات و غیره به طریقه علمی و با كاهش هزینه های تولید، گسترش بازارها، افزایش اشتغال و كوشش برای افزایش دستمزدهای واقعی و بهبود معیارهای زندگی آنگونه كه به  نفع كاركنان، مدیران  و مصرف كنندگان باشد.

 

خلاصه ای از تاریخچه سازمانهای بهره وری در جهان و سازمان بهره وری آسیایی

استقرار سازمانهای مستقل مسئول مطالعات مرتبط با بهره وری از پایان جنگ بین المللی دوم، نخست دراروپا و سپس در آسیا، آغاز شد. در اروپا این جنبش با تأسیس آژانس بهره وری اروپایی  شروع شد و درآسیا نیز  با تأسیس «سازمان بهره وری آسیائی».ژاپن در سال 1955  مركز بهره وری خود را به وجود آورد و در هند شورای ملی بهره وری درسال 1958 برپا شد. متعاقباً بسیاری دیگر از كشورهای آسیایی نیز به همین ترتیب مراكز بهره وری خود را طی پانزده سال گذشته برپا كردند.

    سازمان همكاری اقتصادی اروپا (OEEC) ، در دهه شصت میلادی به شدت درگیر در توسعه و ترویج اندیشه بهره وری بود. در دهه شصت نیز بسیاری از كشورهای آسیایی و اروپایی، مراكز و شوراهای بهره وری ایجاد كردند. گروههای بسیاری در این زمان از كشور آمریكا دیدن كردند تادرباره شیوه های اندازه گیری و محاسبات بهره وری آگاهیهای لازم را به دست آورند. به ویژه اداره كاردر«دفتر آماركار» درآمریكا(BLS) به خاطر آنكه دارای تجربیات زیادی بود و آمار مربوط به بهره وری كار را نزدیك به 90 سال منتشر می كرد، بسیار مورد توجه قرار می‌گرفت. بهره وری درآمریكا عملاً از سال 1970 شكل گرفت، و اولین كمیسیون بهره‌وری در این سال در این كشور تشكیل شد.

در سال 1995” مركز بهره وری ژاپن “(JPC) به عنوان هسته مركزی حركت بهره‌وری در بخش خصوصی در ژاپن با این شعار تأسیس شد: دیدگاه بنیادین بهره وری شامل احترام به مردم به منظور ترویج و پیشبرد رفاه انسانی خواهد بود.

هنگام آغاز جنبش بهره وری در سال 1955 در ژاپن به منظور تبلور اندیشه ها واهـــداف – و بـه عنوان پایه ای برای پیشبرد آن – سه اصل برای آن،به عنوان یك ضابطه و معیار رفتاری، بنیانگذاری شد. این سه اصل عبارتند  است از:

الف- بهبود بهره وری، در نهایت موجب افزایش امكان اشتغال می شود. در دوره انتقالی، برای كنترل سطح بیكاری و تقلیل آن به پائین ترین حد ممكن، كارگران مازاد به سایر بخشها انتقال  داده خواهند شد.

ب- مدیریت و كاركنان، روشهای عملی بهبود بهره وری را موردمطالعه قرار خواهند داد ودر این زمینه به بحث و مذاكره خواهند پرداخت.

ج-نتایج حاصل ازبهبود بهره وری منتشر و توزیع خواهد شد و همگان ازآن منتفع خواهند گردید.

طی حدود 40 سالی كه از آغاز نهضت بهره وری در ژاپن می گذرد سه اصل مذكور همواره به عنوان یك دستورالعمل مورد استفاده قرار گرفته و تلاش ژاپن بر آن است كه سه اصل مزبور را درزمان حاضر و آینده نیزسرلوحه كار خود قرار دهد.

همچنان كه جنبش بهره وری ژاپن به خوبی ادامه می یافت، ایجاد و تأسیس سازمانی مشابه«آژانس بهره وری اروپا » (EPA) قویاً مورد نیاز بود تا تلاشهای مردم آسیا را در جهت ارتقاء كارایی متحد سازد.
در سالهای 1959 و 1960، مركز بهره وری  ژاپن (JPC) ابتكار سازماندهی كنفرانسهای بین المللی را در زمینه بهره وری در توكیو و مانیل بر عهده گرفت و بدین گونه زمینه ایجاد یك سازمان جهانی فراهم شد . در آوریل 1961، نمایندگان هشت كشور آسیایی در مانیل ملاقات كردند و به منظور تأسیس« سازمان بهره وری آسیائی» (APO) جهت افزایش بهره وری در آسیا ، از طریق همكاریهای مشترك،به توافق رسیدند. هشت كشور مزبور عبارت بودند از: كره – جمهوری چین – فیلیپین – تایلند – هند – پاكستان – نپال و ژاپن . از آن زمان به بعد (APO و JPC ‌سازمان بهره وری آسیایی و مركز بهره وری ژاپن) متفقاً و صمیمانه به منظور ارتقاء بهره وری و بهبود سطح زندگی مردم در این بخش از جهان همكاری داشته‌اند.
 امروزه تعداد كشورهای عضو APO  به 16 رسیده كه عبارتند از: بنگلادش – جمهوری چین – فی جی- هنگ گنگ – هند- اندونزی- ایران- ژاپن – جمهوری كره – مالزی – نپال- پاكستان –فیلیپین – سنگاپور – سریلانكا- تایلند.
 این كشورها همه دارای سازمان ملی بهره وری می باشندو «سازمان ملی بهره وری ایران » نیز در سال 1370 تشكیل شد و فعالیتهای مفیدی را آغاز نموده است.
سازمانهای بهره وری متعددی در كشورهای صنعتی دنیا با APO همكاری دارند و نحوه همكاری آنها به صورت عضویت، اجرای طرحهای آموزشی مشترك ، تبادل اطلاعات، اعزام و تبادل كارشناس و كمكهای مالی در طرحهاست.
علاوه بر سازمان بهره وری آسیایی (APO) و مركز بهره وری ژاپن(JPC) امروزه مؤسسات جهانی مختلفی در سطح دنیا فعالیت می كنند و جنبش بهره وری را دنبال می نمایند، نظیر:
  ESCAP–ADB-UNEP-OEEC-UNDP- UNICO-ILO-FAOوغیره.
 این سازمانها با یكدیگر نیز از طریق اجرای طرحهای مشترك یا همكاری در طرحها و تبادل اطلاعات همكاری دارند .به طوری كه امروزه در كشورهای مختلف دنیا با آگاهی بر اهمیت بهره وری، جنبشهای افزایش و بهبود بهره وری و ایجاد سازمانهای ملی بهره وری نضج گرفته است و روز به روز توسعه و رونق بیشتری می یابد.

تحلیل اندیشه بهره وری:

زمان تقریبی آغاز رویکرد فراگیر در سطح بین الملل به مقوله بهره وری را می توان پس از پایان جنگ جهانی دوم دانست . روند رو به توسعه و گسترش دانش و اندیشه بهره وری را در عرصه بین الملل می توان به حداقل سه رده گوناگون تقسیم کرد.

    شکل گیری دانش بهره وری
    رشد و توسعه دانش بهره وری
    مطرح شدن افقهای جدید در این حوزه

 به طور کلی در دوره اول می توان موارد و دلایل زیر را از جمله موارد موثر در زمینه توجه بیشتر به مقوله بهره وری دانست:

    آغاز دوباره رشد اقتصاد جهانی
    پایان جنگ جهانی دوم و شروع به حرکت اقتصاد های جنگ زده ای چون آلمان و فرانسه و ژاپن
    نیاز روز افزون صنایع گوناگون به مواد اولیه و نهاده های تولید و از سوی دیگر محدود بودن عرضه عوامل
    التیام زخمهای حاصل از جنگ در اکثر کشور ها و بیداری اقتصادی
    رشد جمعیت در سراسر جهان و بالا رفتن سطح زندگی و در آمدها که بالطبع نیازهاو افزایش تقاضای بیشتری را به دنبال داشت.

  می توان اینگونه قلمداد کرد که متن و منشا شکل گیری نگرش بهره ورانه به مقوله تولید  در ایالات متحده آمریکا روی داده است

به طور کلی در دوره اول با پیاده سازی طرحهای ایالات متحده برای بازسازی آلمان و ژاپن و از سوی دیگر سفر های دانشمندانی چون دکتر دمینگ به ژاپن و شرکت در کنفرانسهایی به محوریت موضوع بهره وری و در نهایت طرح مدل مدیریت کیفیت فراگیری با نام خودش بهره وری از مدل ساده و ابتدایی ستاده ÷ نهادهکه بر اصل راهبردی تولید بیشتر با منابع فعلی تاکید داشت ، خارج شده و به حوزه های جدیدی و یا بر اساس تقسیم بندیهای ما به دوره دوم وارد گردید: بدین ترتیب می توان دلایل و ویژگی های اصلی آغاز این دوره از نگرش به بهره وری را در موارد زیر جستجو کرد:
1.       رقابتی شدن هر چه بیشتر بازارها
2.        طرح مسائل جدید در حوزه بهره وری
3.        ورود کشور های گوناگون به حوزه تولید و بدین ترتیب سوق یافتن تولید کنندگان از تولید انبوه صرف به تولید انبوه با کیفیت
 با گذشت زمان  بازار های انحصاری آمریکایی با خطوط تولید انبوه که اقدام به تولید کالاها به تعداد زیاد و قیمت پایین در یک بازار انحصاری می نمودند، از سوی شرکتهای نو پا اما هدفمند ژاپنی به چالش کشیده شدند. همایشها و سمینارهای دهه پنجاه و شصت میلادی و میل و علاقه ذاتی ژاپنی ها به پیشرفت باعث آن گردید تا سیاستهای گسترش دانش بهره وری در این کشور خیلی زود به عنوان فرهنگ و رفتار غالب در صنایع ژاپن تبدیل گردد. این در حالی بود که ژاپنی ها در فرایند صنعتی شدن هیچگاه فرهنگ بومی خود را نادیده نگرفتند و همواره به یک الگوی توسعه پایدار بر پایه و اساس فرهنگ بومی خود تاکید می کردند و بدین سان در ادامه حتی توانستند با الهام گیری از برخی از آموزه های دینی و اجتماعی خود مدلهای بهبود مستمری چون کایزن را ابداع و به جای جای جهان گسترش دهند.

بخش سوم در دگردیسی دانش بهره وری را می توان دوران حکومت مقتدرانه بهره وری و مدلهای جامع و فراگیر بهره وری بر ذهن مدیران و عملکرد شرکتها دانست. در  این دوره  از بهره وری به عنوان یکی از پایه ها و زیر بناهای توسعه در سیاستها و برنامه های کلان عنوان می شود و از حاشیه به متن می آید. طرفداران نقش اصلی ارقام بالای تولیدهای ناخالص ملی در اقتصادهای مطرح جهان عامل بهره وری را ابزاری مناسب در هم افزایی سیاستهای خود یافتند. بدین ترتیب که توانستند بدون دغدغه جهت تامین  منابع جدید که به واسطه تحولات سیاسی و اجتماعی گسترده در سطح جهان  با چالشهای جدیدی مواجهه شده بود ، با به کارگیری سیاستهای بهره ورانه و به جای افزایش لجام گسیخته عرضه منابع هدف خود یعنی افزایش تولید را جامع عمل بپوشانند.از سوی دیگر بهره وری راه خود را از نگرش صرف به تولید به دیگر بخشهای سازمان از جمله منابع اولیه ، نیروی انسانی ، تکنولوژی و بازاریابی و حتی رشته های دیگر فعالیتهای اقتصادی چون خدمات هم گشود.
 از دلایل اصلی در این تغییر نگرش را می توان در دلایل زیر جستجو کرد :
1.       توجه بیشتر به منابع بلند مدت به جای کوتاه مدت
2.       توجه بیشتر به بازار های داخلی تا خارجی
3.       تمرکز بر نگرش و اقدامات استراتژیک به جای نگرش عملیاتی و محدود  
4.       توجه بیشتر به رضایت مشتریان
5.       توجه بیشتر به مدیریت جامع بهره وری تا تاکید صرف به بهبود کیفیت
  بهره وری ابزاری است که امروزه به  آن به عنوان سلاحی قدرتمند و نه تنها به عنوان روشی برای افزایش تولید نگریسته می شود . امروزه در سراسر جهان کارشناسان اعتقاد دارند که  بهره وری بهترین وسیله است برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده و این گونه است که در 15 ساله اخیر افزایش بهره وری در جهان 45 برابر شده است. باید توجه داشت که در برنامه چهارم توسعه ایران اینگونه برنامه ریزی شده است که 30درصد از رشد اقتصادی در طی سالهای اجرای برنامه به واسطه افزایش بهره وری صورت گیرد.

س

تاریخ 200 ساله صنعت و ورود به عصر جدید عصر فرا صنعتی عصر اطلاعات عصر فرا ملی و ارتباطات نتیجه رشد و ارتقا بهره وری است كه نمونه های بارز آن استفاده بیشتر اتوماسیون و كاربرد رباتها در تولید در كنار سیستمهای نوین مدیریتی می باشد. تنها در طول 15 سال اخیر  افزایش بهره وری در سطح جهان 45 برابر شده است مه این افزایش معجزه آسا به طور عمده نتیجه بهبود در سیستمهای مدیریتی سازمانها و سیاستهای علمی تحقیقاتی و اقتصادی صحیح در كشور های پیشرفته صنعتی بوده است. بیگمان رشد اقتصادی جوامع در گرو نرخ رشد بهره وری آنان است. مطا لعات تجربی در كشور های پیشرفته صنعتی نشان داده  كه اهمیت بهره وری در نتیجه توسع سیستمهای نرم افزار مدیریتی بیش از مشاركت و افزایش كمی عوامل كار و سرمایه در جریان تولید بوده است. پایین بودن سطح بهره وری مه از ویژیگیهای غالب كشور های كمتر توسعه یافته است ناشی از عوامل مختلف تاثیر گذار بر بهره وری است كه تعدادی از این عوامل خارج از كنترل این جوامع و پاره ای قابل چاره جویی و كنترل است. دقیقا به همین دلیل امروزه تمام كشورهای جهان در پی بدست اوردن پیشرفتهایی در زمینه بهره وری هستند بدین معنی كه بتوانند با مصرف منابع كمتر به مقدار تو لید ملی بیشتر دست یابند زیرا میان درآمد سرانه هر كشور و شاخص بهره وری رابطه ای مستقیم وجو دارد.

 

طی دو دهه اخیر ضرورت ایجاد وگسترش بخش بهره وری و مدیریت فراگیر و جامع بهره وری در سازمانها از اهمیت به سزایی برخوردار شده است. مدیریت بهره وری فراگیر بر اساس ذهنیت و برنامه ای استراتژیك، توجه صحیح به ارتقا انگیزه نیرو انسانی، بهبود مهارتهای آنان با بازآموزی و آتاهطینتبهخ آموزش و پرورش برای آنها، ایجاد زمینه مساعد برای بروز خلاقیت و استعدادها در سازمان، افزایش میزان تحقیق و توسعه، استفاده از علم و دانش در اداره امور و بهبود كیفیت محصول در جهت برقرای نضامی برای اندازه گیری، ارزیابی، برنامه ریزی و بهبود بهره وری فراگیر در سازمان است كه مدیر می تواند مشكلات و مساءل را تشخیص دهد و مساءل پیچیده سازمان را بر اساس اطلاعات لازم حل كند.

 

فصل اول :

 

مفهوم بهره وری

 

1- شاخصهای ارزیابی عملكرد سازمانها

 

برای سنجش و ارزیابی عملكرد هر سازمانی (اعم از سازندگان كالاها یا ارهه دهندگان خدمات) معیار ها و شاخصهای گونانگون و متفاوتی مورد استفاده قرار میگیرند. برخی از شاخصهایی که بیش از سایر معیارهای ارزیابی عملکرد رایجتر می باشند عبارتند از :

 

اثر بخشی، كارایی، نواوری، انعطاف پذیری و كیفیت زندگی كاری .

 

اثر بخشی با پاسخ به سوالا تی از این قبیل معلوم می شود كه: آیا برای رسیدن به هدفهای سازمان فعالیت های درستی را انجام میدهیم؟ آیا مشكلات سازمان را به درستی تشخیص داده ایم ، و در صدد رفع آنها بر آمده ایم؛ به طوری كه به هدفهای سازمان در موعد مقرر دست یابیم؟ درجه دسترسی به هدفهای از پیش تعین شده در هر سازمان، میزان اثر بخشی را در هر سازمان نشان می دهد.

 

كارایی به اجرای درست كار در سازمان مربوط می شود. یعنی تصمیماتی كه با هدف كاهش هزینه ها، افزایش مقدار تولید و بهبود كیفیت محصول اتخاذ می شوند. كارایی نسبت بازدهی به بازدهی استاندارد است.

 

نوآوری به میزان تطابق محصولات تولیدی و فرایندهای تولیدی یك سازمان در قبال تغییرات تقاضا و نیاز های جدید مشتریان، تغییرات تكنولوژی و ساخت محصوالات جدید گفته می شود. نو آوری به منظور برآورد نیازهای جدید مشتریان یا ایجاد تقاضای جدید و كسب سهم بیشتر در بازار در مقایسه با رقبا انجام می پذیرد.

 

قابلیت انعطاف به میزان توان سیستم تولیدی هر سازمان در عكس العمل و تطابق با تغییرات مورد لزوم در نوع، تركیب و مقدار مخصول گفته می شود.

 

كیفیت زندگی كاری به این موضوع مربوط می شود كه سازمان تا چه میزان به بر قراری ایمنی در محیط كار، امنیت شغلی در سازمان، پرورش استعداد كاركنان خود و بالا بردن مهارت های آنان از طرق گوناگون  وبه عبارتی دیگر ایجاد رضایت شغلی آنان از محیط كار قادر می باشد.

 

شاخص دیگری كه برای سنجش عملكرد ساز مان های انتفاعی مورد استفاده قرار میگیرد، میزان سودآوری در قبال سرمایه و فروش می باشد در حالی عملكرد مدیران سازمانهای غیر انتفاعی بر اساس مقدار وارزش تولیداتشان در مقابل هزنیه های تولید شان سنجیده می شود.

 

سود آوری تابعی از درامد ها و هزینه ها می باشد. در آمدها به قیمت فروش و مقدار فروش محصئل بستگی دارد. در حالی كه هزینه ها تابعی از ارزش نهاده ها ومنابع به مار رفته در تولید محصول می باشند. دو شاخص مهم و اساسی كه مدیران برای اتخاذ تصمیمات درست به آنها توجه می كنند عبارتند از: بهره وری و كیفیت

 

بهره وری یعنی اینكه سازمان در قبال مقدار معینی از محصول به چه نسبتی از منابع تو لیدی استفاده می كند.

 

كیفیت به درجه تطابق محصول تولید شده با نیاز های مشتریان و طرح محصول گفته می شود. تصمیماتی كه مدیران در استفاده از نهاده ها و در ارتباط با فرایند تولید میگیرند بر میزان بهره وری، درجه كیفیت و در نهایت مقدار سود سازمان تاثیر می گذارد.

 

2- تعریف بهره وری

 

بهبود بهره وری مو ضوعی بوده كه از ابتدای تاریخ بشر و در كلیه نظا مهای اقتصادی و ساسی مطرح بوده است. اما تحقیق در بلره چگونگی افزایش بهر ه وری به طور سیستماتیك و در چار چوب مباحث علمی تخیلی از حدود 230 سال پیش به این طرف به طور جدی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است.

 

واژه بهره وری برای نخستین بار به وسیله فرانسوا كنه ریاضیدان و اقتصادان طرفدار مكتب فیزیوكراسی به كار برده شد. كنه با طرح جدول اقتصادی اقتدار هر دو.لتی را منوط به افزایش بهره وری در بخش كشاورزی می داند.

 

در سال 1883 فرانسوی دیگری به نام لیتره بهره وری را دانش و فن تولید تعریف كرد. با شروع دوره نهضت مدیریت علمی در اوایل سالهای 1900 فردریك وینسو تیلور و فرانك گیلبرت به منظور افزایش كارایی كارگران در باره تقسیك كار، بهبود روشها و تعیین زمان استاندارد مطا لعاتی را انجام دادند. كارایی به عنوان نسبتی از زمان واقعی انجام كار به زمان استاندارد از پیش تعیین شده تعریف شد. در سال 1950 سازمان همكاری اقتصادی اروپا به طور رسمی بهر ه وری را چنین تعریف كرد بهره وری حاصل كسری است كه از تقسیم مقدار یا ارزش محصول بر مقدار یا ارزش یكی از عوامل تولید بدست می آید. بدین لحاظ می توان از بهره وری سرمایه، مواد اولیه و نیروی كار صحبت كرد.

 

در اطلا عیه تشكیل مركز بهره وری ژاپن در سال 1955 در ارتباط با اهداف ناشی از بهبود بهره وری چنین بیان شده است:

 

حداكثر استفاده از منابع فیزیكی ، نیروی انسانی  وسایر عوامل به روشهای علمی به طوری كه بهبود بهره وری به كاهش هزینه های تولید، گسترش بازار ها افزایش اشتغال و بالا  رفتن سطح زندگی همه آحاد ملت، منجر شود. از دید مركز بهره وری ژاپن بهره وری یك اولویت و انتخاب ملی است كه منجر به افزایش رفاه اجتماعی و كاهش فقر می گردد. مركز بهره وری ژاپن از زمان تاسیس در سال 1955 نهضت ملی افزایش بهره وری در این كشور را تحت سه اصل رهنمون ساز به جلو هدایت نموده كه عبارتند از :

 

افزایش اشتغال، همكاری بین نیروی كار و مدیریت و توزیع عادلانه و برابر ثمره های بهبود بهره وری در میان مدیریت، نیروی كار و مصرف كنندگان.

 

در سال های 1974 و اواخر 1984 سومانث سه تعریف اساسی را در باره بهره وری در ارتباط با سازمانها یا شركتها به شرح زیر ارئه داد:

 

بهره وری جزئی : نسبت ارزش و مقدار محصول به یك طبقه از نهاده را گویند.

 

بهره وری كلی عوامل تولید : نسبت خالص محصول بر مجموع نهاده های نیروی كار وسرمایه. معمولا به جای خالص محصول ارزش افزوده و در مخرج كسر مجموع ارزشهای نیروی كار و سرمایه را قرار می دهند. این معیار برای برخی از كالا های مصرفی نظیر تلویزیون ویدئو و كامپیوتر كه 65 هزیه تولید آنها را مواد مصرفی تشكیل می دهد معیار مناسبی نمی باشد.

 

بهره وری كلی: نسبت كل ارزش محصول تولید شده به مجموع ارزش كلیه نهاده های مصروفی است. این شاخص تاثیر مشترك و همزمان همه نهاده ها و منابع در ارتباط با ارزش محصول بدست آمده را اندازه گیری می كند.

 

بهره وری چند عامل: در این شاخص بجای همه عوامل در مخرج كسر، ارزش تنها چند عامل از كلیه عوامل تولید را قرار می دهند.

 

شاخص بهره وری جامع كل: عبارتست از حاصلضرب شاخص بهره وری كل در شاخض عوامل غیر قابل لمس. این شاخص پیچیده ترین معیار بهره وری است كه مفهوم بهره وری را نسبت به آنچه رایج و متداول است وسعت می بخشد و عوامل كیفی متناسب با نیازهای مصرف كننده یا مرتبط با دیدگاه شركت از كیفیت محصول ، كیفیت فرایند تا زمانبندی تولید و سهم شركت را نیز در بر میگیرد.

 

. این شاخص پیچیده ترین معیار بهره وری است كه مفهوم بهره وری را نسبت به آنچه رایج و متداول است وسعت می بخشد و عوامل كیفی متناسب با نیازهای مصرف كننده یا مرتبط با دیدگاه شركت از كیفیت محصول ، كیفیت فرایند تا زمانبندی تولید و سهم شركت را نیز در بر میگیرد.

 

تحقیقات نشان می دهد كه حدود 80 درصد شاخص هایی كه به عنوان شاخص بهره وری برای ارزیابی عملكرد شركت خود به كار می برند،غیر استاندارد بوده وبه هیچیك از چهار شاخص بهره وری فوق ارتباط ندارد.

 

3- دیدگاههای مختلف در باره بهره وری

 

الف- تعریف بهره وری از دیدگاه سیستمی

بهره وری از دیدگاه سیتمی طبیعت پیچیده تری داشته و در