بررسی رمان بوف کور بر اساس نظریه ی ساختارگرایی تکوینی لوسین گلدمن

   محققانی كه در زمینه ی نقد ادبی آثاری نگاشته اند عمدتاً در گروه جای می گیرند؛ گروه نخست، تنها به محتوای اثرتأكید می ورزندوبه متن بی توجهند.به نظرآنها هدف از مطالعه ی اثر ادبی، تنها درك مقصود ومنظور نویسنده است. گروه دیگر كه در نقطه ی مقابل این گروه جای دارند، تنها به زبان متن اهمیت می دهند. به نظر آنها معنای آثار ادبی پیوسته در زمان های مختلف تكرار می شود وآن چه متن را ادبی می سازد، تنها شیوه های گوناگون به كارگیری زبان برای بیان این مفاهیم است. در مقابل این دو گروه، اشخاصی هم بودند كه مخالف تقسیم متن به لفظ ومعنی ( جهان نگری و ... ) بودند. لوسین گلدمن ـ جامعه شناس ماركسیست مجارستانی ـ یكی از آن هاست.  وی   نظریه ی خود را ساختار گرایی تكوینی نامید. مطابق این نظریه كه متأثر از اندیشه ی ماركسیستی است، محتوا(ساختار) وصورت ( فعالیت بشر)   بر هم تأثیر متقابل دارند.

     در این پایان نامه سعی داریم بر اساس این نظریه ، رابطه ی متقابل متن رمان بوف كور و    جهان نگری مطرح در آن، یعنی جهان نگری متعلق به طبقه ی اجتماعی نویسنده ی آن را مورد بررسی قرار دهیم.

كلید واژه ها: ساختارگرایی تكوینی ، جهان نگری، درون مایه ، متن ، درون گرایی.

فهرست مطالب

چكیده

فصل اول: مقدمه

           1-1.  تعریف مسأله ...............................................................................................10

           1-2. چارچوب محتوایی ...................................................................................... 11

           1-3.  پیشینه ی پژوهش ........................................................................................ 14

           1-4. پرسش های پژوهش ..................................................................................... 16

           1-5. حدود پژوهش ............................................................................................... 17

           1-6. اهداف پژوهش .............................................................................................. 17

           1-7. روش پژوهش ............................................................................................... 17

فصل دوم: كلیات

           2-1. لوسین گلدمن و روش تحقیق او ................................................................... 19

                 2-1-1. روش دیالکتیكی ............................................................................... 19

                          2-1-1-1. كلیت ............................................................................. 22

                          2-1-1-1-1. دریافت و تشریح ......................................................... 22

                          2-1-1-1-1-1. ساختار معنادار ......................................................... 23

                          2-1-1-1-1-2. جهان نگری ............................................................. 25

                          2-1-1-1-1-3. طبقه ی اجتماعی ..................................................... 27

                          2-1-1-1-1-4. انعكاس طبقه ی اجتماعی بر متن اثر ....................... 28

                 2-1-2. نویسنده و اثر ادبی ..................................................................... 28

                          2-1-2-1.  نویسنده ........................................................................ 28

                          2-1-2-2. اثر ادبی و ارزش آن ....................................................... 29

       یادداشت ها ........................................................................................................... 30

فصل سوم: صادق هدایت ؛ آثار و زمانه ی او

           3-1. آثار هدایت .................................................................................................... 33

           3-2. وضعیت اجتماعی عصر رضا شاه .................................................................. 34

           3-3. بوف كور ....................................................................................................... 36

   فصل چهارم: بررسی اثر 

          4-1. شرحی از بوف كور ........................................................................................ 40

                4- 1-1. ارتباط دو بخش ................................................................................ 40

                 4-1-2. بخش یك ؛ زندگی درونی ................................................................ 40

                 4-1-2. بخش دو؛ زندگی واقعی ................................................................... 46 

                 4-1-3. مفهوم كلی اثر ................................................................................... 59

                 4-1-4. بوف كور ؛ روان داستان .................................................................... 61

           4-2. بررسی اثر بر اساس الگوی گلدمن ................................................................ 62

                 4-2-1. اجزای ساختار معنادار ....................................................................... 62

                 4-2-2. ساختار معنادار(كلیت منسجم) .......................................................... 64

                 4-2-3. جهان نگری ...................................................................................... 64

                 4-2-4. طبقه ی اجتماعی .............................................................................. 64

                           4-2-4-1. بررسی وضعیت جامعه شناختی نویسنده ......................65

                           4-2-4-1-1. انقلاب مشروطه .......................................................... 65

                           4-2-4-1-1-1. تحلیل وضعیت آشفتگی و هرج و مرج ................. 67

                           4-2-4-1-2. رضا شاه ...................................................................... 70

                           4-2-4-1-2-1. حاكمیت پهلوی ..................................................... 73

                           4-2-4-1-2-2. صادق هدایت ......................................................... 75

                           4-2-4-1-2-2-1. اروپای بعد از جنگ .......................................... 76

                           4-2-4-1-2-2-1-1. ادبیات مدرن ................................................. 77

                           4-2-4-1-2-2 -3. سیاست و ادبیات در ایران ................................ 79

                           4-2-4-1-2-2 -3-1. ادبای نوگرا .................................................. 81

                           4-2-4-1-2-3. جایگاه دولت در جامعه ......................................... 84

                           4-2-4-1-2-3-1. شبه مدرنیسم ..................................................... 85

                           4-2-4-1-2-3-1-1. شبه مدرنیسم و ناسیونالیسم دولتی ............... 86

                           4-2-4-1-2-3-1-1-1. روشن فكران ناسیونالیسم ......................... 86  

                           4-2-4-1-2-3-1-1. وضعیت فرهنگ، هنر و ادبیات ................... 88

                           4-2-4-1-2-3-1-1-2 . ارزیابی وضعیت روشن فكران ............... 91

                           4-2-4-1-2-3-1-1-1-2-1. طبقه ی اجتماعی ............................. 91

                           4-2-4-1-2-4. بوف كور – حاجی آقا ........................................... 91

                           4-2-4-1-4-1. تلقی مفسران حزب توده ....................................... 93

                           4-2-4-1-2-4-2. نگرش تراژیك .................................................. 94

                 4-2- 5 . بررسی ویژگی های لفظی .............................................................. 96

                           4-2-5-1. تك گویی ..................................................................... 97

                           4-2-5-1-1. تداعی ذهنی و معنایی ................................................. 97

                           4-2-5-1-1-1. توصیف ؛ تصویر ............................................ 98

                           4-2-5-1-1-1-1. تصویر در متن ...............................................101   

                           4-2-5-1-1-1-1-1. تشبیه .......................................................... 101

                           4-2-5-1-1-1-1-2. استعاره ........................................................ 101  

                           4-2-5-1-1-1-1-2-1. تشخیص ................................................ 102

                           4-2-5-1-1-1-1-3. تكرار .......................................................... 103

                           4-2-5-1-1-1-1-3-1. در سطح محدود ..................................... 103

                           4-2-5-1-1-1-1-3-2. در سطح وسیع ....................................... 103

                           4-2-5-1-1-1-1-3-2-1. كاركرد نمادین ................................... 104

                           4-2-5-1-1-1-2.  ساختار تصویری ............................................ 105

                           4-2-5-1-1-1-2-1. استعاره ........................................................ 105

                           4-2-5-1-1-1-2-2. ایجاز ........................................................... 105 

                           4-2-5-1-1-1-2-3. تكرار .......................................................... 106

                           4-2-5-1-1-1-3. اشاره به امور مبهم ؛ ابهام در تصویر................. 106

                           4-2-5-1-1-1-4. زمان ................................................................ 108   

                           4-2-5-1-1-1-4-1. زمان در ارتباط با تصاویر ........................... 108

                           4-2-5-1-1-1-4-2. زمان گردشی .............................................. 109

                           4-2-5-1-1-2. موسیقی ................................................................ 109

                           4-2-5-1-1-2-1. تداعی .............................................................. 109

                           4-2-5-1-1-2-2. تكرار حروف مشابه ........................................ 110

                           4-2-5-1-1-2-2-1.  مصوت های كشیده ................................... 110

                           4-2-5-1-1-2-3. تكرار كلمات ................................................... 112

                           4-2-5-1-1-3. پرسش های فلسفی ، قید های مطلق ................... 112

                           4-2-5-2. تحلیل ویژگی های متن ................................................ 113

                           4-2-5-2-1. مقایسه با شعر منثور ................................................. 113

                           4-2-5-2-1-1.  مكتب رمانتیك ................................................... 115

                           4-2-5-2-1-1-1. اصالت دنیای درون ......................................... 115

                           4-2-5-2-1-1-1-1. یگانگی با طبیعت ....................................... 115

                           4-2-5-2-1-1-2.  اندوه فلسفی .................................................. 116

                           4-2-5-2-1-2. سورئالیسم ........................................................... 116

فصل پنجم : نتیجه گیری

     5-1. انقلاب مشروطه؛ زمینه  ی حكومت پهلوی ........................................................ 118

     5-2. رضا شاه و حكومت پهلوی ................................................................................ 119

           5-2-1. روشن فكران نسل جدید ........................................................................ 119

                            5-2-1-1 ...................................................................................................... 119

                            5-2-1-1-1................................................................................... 120

                            5-2-1-2....................................................................................... 120

                            5-2-1-2-1................................................................................... 120

           5-2-2. طبقه ی روشن فكران درون گرا ............................................................. 121

     5-3. تأثیر جهان نگری بر متن  .................................................................................... 122

           5-3-1 ................................................................................................................. 122

                            5-3-1-1....................................................................................... 122

منابع ................................................................................................................................... 124

چكیده انگلیسی .................................................................................................................. 127