تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی از خصوصیات فیزیولوژیکی ارقام کلزا

   به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی از خصوصیات فیزیولوژیکی ارقام مختلف کلزا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سال زراعی 1388 در مرکز خدمات جهاد کشاورزی مشگین غربی انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل چهار تاریخ کاشت به فاصله زمانی 15 روز (10 فروردین،25 فروردین،                                                                                                     9 اردیبهشت و 24 اردیبهشت) و سه رقم کلزای بهاره (ساری گول، هایولا401 و RDF003) بودند. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که مراحل رشدی 50 درصد سبز شدن، سبز کامل، ساقه دهی، شاخه دهی، شروع گل دهی،50 درصد گل دهی،        50 درصد غلاف دهی، طول دوره گل دهی، طول دوره زایشی و کل دوره رشد و صفات تعداد ساقه اصلی، تعداد شاخه اولیه، تعداد خورجین در ساقه، تعداد خورجین در شاخه، ارتفاع بوته، فاصله اولین غلاف از خاک، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، طول خورجین، قطر خورجین، درصد دانه های پوک، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت ،عملکرد کاه و کلش، درصد روغن و عملکرد روغن تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار داشتند. مراحل 50 درصد سبز شدن، سبز کامل، ساقه دهی، شاخه دهی، شروع گل دهی، 50 درصد گل دهی، 50 درصد غلاف دهی، طول دوره زایشی و کل دوره رشد و صفات ارتفاع بوته، فاصله اولین غلاف از خاک، تعداد خورجین در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، طول خورجین، درصد دانه های پوک، عملکرد بیولوژیک، عملکرد کاه و کلش، درصد روغن و عملکرد روغن تحت تاثیر رقم قرار داشتند و مراحل 50 درصد سبز شدن، ساقه دهی، شاخه دهی، 50 درصد گل دهی، 50 درصد غلاف دهی و طول دوره گل دهی و صفات تعداد ساقه اصلی، ارتفاع بوته، فاصله اولین غلاف از خاک، تعداد دانه در خورجین، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد روغن تحت تاثیر اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم قرار داشتند. نتایج حاصله نشان داد که بهترین عملکرد اقتصادی از تاریخ کاشت اول (10 فروردین) به دست آمده و بیشترین عملکرد روغن نیز از تاریخ کاشت 10 فروردین و از رقم هایولا401 بدست آمد. رقم هایولا 401 هم از نظر عملکرد و هم از نظر زودرس بودن برای منطقه مورد آزمایش مناسب تر می باشد. رقم هایولا401 ازTDM ، CGR و RGR بالاتری نسبت به دو رقم دیگر برخوردار بوده و مقدار TDM و CGR در تاریخ کاشت اول    (10 فروردین) بیشتر از سایر تاریخ های کاشت بوده و در دیگر تاریخ های کاشت به ترتیب تاریخ کاشت کم شده اند.

کلید واژه ها: تاریخ کاشت، رقم، کلزا، عملکرد، اجزای عملکرد 

فهرست مطالب :

عنوان .......................................... صفحه

فصل اول: مقدمه و مروی بر پژوهشهای گذشته 1

1-1- مقدمه 2

1-2- مشخصات گیاه شناسی 3

1-3- ارزش غذایی و مواد تشکیل دهنده کلزا 6

1-4- آب و هوای مناسب برای کشت کلزا و سازگاری آن 6

1-5- تاثیر تاریخ کاشت و رقم بر روی عملکرد و اجزای عملکرد و مراحل فنولوژیک در کلزا 8

1-6- اثر تاریخ کاشت و رقم بر روی صفات فیزیولوژیک در کلزا 15

فصل دوم: مواد و روش ها 20

2-1- موقعیت جغرافیایی محل مورد آزمایش 21

2-2- خصوصیات خاک شناسی محل اجرای آزمایش 21

2-3- رقم 22

2-4- طرح آزمایشی 22

2-5- عملیات زراعی 23

2-6- برداشت 23

2-7- اندازه گیری صفات 24

2-7-1- آنالیز رشد 24

2-7-2- عملکرد و اجزای عملکرد و برخی از صفات مورفولوژیک: 24

2-7-3- صفات فنولوژیک : 25

2-7-4- درصد روغن 26

2-7-5- عملکرد روغن 27

2-8- تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها 27

فصل سوم: نتایج و بحث 28

3-1- صفات کمی کلزا.. 29

3-1-1- صفات فنولوژیکی کلزا 29

3-1-2- خصوصیات مرفولوژیکی 44

3-1-3- عملکرد و اجزای عملکرد 52

3-1-4- صفات زراعی مرتبط با افزایش عملکرد 59

3-2- صفات کیفی کلزا 66

3-2-1- درصد روغن 66

3-2-2- عملکرد روغن 67

3-3- آنالیز رشد 70

3-3-1- تجمع ماه خشک (TDM) 70

3-3-2- سرعت رشد محصول (CGR) 73

3-3-3- سرعت رشد نسبی (RGR) 76

3-4- نتیجه گیری 80

3-5- پیشنهادات 81

فهرست منابع 82

فهرست جداول

جدول 2-1- مشخصات خاک شناسی محل مورد آزمایش.............. 21

جدول 3-1- تجزیه واریانس تاثیر تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف بر مراحل مختلف فنولوژیک کلزا  ................................... 35

جدول 3-2- جدول مقایسات میانگین صفات فنولوژیک در تاریخ های مختلف کاشت در ارقام کلزا ............................................. 35

جدول 3-3- ادامه جدول تجزیه واریانس تاثیر تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف بر مراحل مختلف فنولوژیک کلزا  .................... 42

جدول 3-4- ادامه جدول تجزیه واریانس تاثیر تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف کلزا  ............................................ 42

جدول 3-5- تجزیه واریانس تاثیر تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف کلزا بر خصوصیات مرفولوژیکی...................................... 50

جدول 3-6- مقایسات میانگین خصوصیات مرفولوژیک............. 50

جدول 3-7- تجزیه واریانس تاثیر تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف کلزا بر عملکرد و اجزای عملکرد .................................. 57

جدول 3-8- مقایسات میانگین عملکرد و اجزای عملکرد......... 58

جدول 3-9- تجزیه واریانس تاثیر تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف کلزا بر صفات زراعی مرتبط در افزایش عملکرد....................... 64

جدول 3-10- مقایسات میانگین صفات مرتبط با عملکرد دانه.... 65

جدول 3-11 – جدول تجزیه واریانس تاثیر تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف بر درصد و عملکرد روغن کلزا ............................. 68

جدول 3-12 – جدول مقایسات میانگین درصد و عملکرد  روغن در تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف کلزا ............................... 69

جدول 3-13- معادله های رگرسیونی برازش شده بین شاخص های مورد مطالعه و تیمارهای آزمایشی........................................ 79

فهرست اشکال

شکل  3-1- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت روز تا 50 درصد سبز شدن ................................................ 36

شکل 3-2- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت روز تا شروع ساقه دهی..................................................... 36

شکل 3-3- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت روز تا شاخه دهی 37

شکل 3-4-  نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت روز تا 50 درصد گلدهی................................................... 43

شکل 3-5- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت روز تا 50 درصد غلاف دهی..................................................... 43

شکل 3-6- اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت طول دوره گلدهی    44

شکل 3-7- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت تعداد ساقه اصلی 51

شکل 3-8- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت ارتفاع بوته 51

شکل 3-9 – نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت فاصله اولین غلاف از خاک.................................................. 52

شکل 3-10- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت تعداد دانه در خورجین.................................................. 58

شکل 3-11- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت عملکرد دانه    59

شکل 3-12 – اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی عملکرد بیولوژیک در کلزا  65

شکل 3-13 – اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی عملکردروغن در کلزا  69

شکل 3-14- روند تغییرات تجمع ماده خشک کل در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت اول..................................................... 71

شکل 3-15- نمودار روند تغییرات تجمع ماده خشک کل در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت دوم.......................................... 72

شکل 3-16- نمودار روند تغییرات تجمع ماده خشک کل در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت سوم.......................................... 72

شکل 3-17- نمودار روند تغییرات تجمع ماده خشک کل در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت

چهارم ........... 73

 شکل 3-18- نمودار روند تغییرات سرعت رشد محصول  در ارقام مورد مطالعه در تاریخ

کاشت چهارم ............................................. 74

شکل 3-19- نمودار روند تغییرات سرعت رشد محصول  در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت دوم ......................................... 74

شکل 3-20- نمودار روند تغییرات سرعت رشد محصول  در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت سوم ......................................... 74

شکل 3-21- نمودار روند تغییرات سرعت رشد محصول  در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت چهارم ....................................... 74

شکل 3-22- نمودار روند تغییرات سرعت رشد نسبی در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت اول  .............................................. 76

شکل 3-23- نمودار روند تغییرات سرعت رشد نسبی در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت دوم ............................................... 76

شکل 3-24- نمودار روند تغییرات سرعت رشد نسبی در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت سوم................................................ 77

شکل 3-25- نمودار روند تغییرات سرعت رشد نسبی در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت چهارم ............................................. 78