ارتباط چندشکلی های ژنتیکی  CAT C-262Tو SOD1 A251G با خطر ابتلاء به سرطان معده

استرس های اکسیداتیو با پیشرفت بسیاری از بیماری ها رابطه ی مستقیم دارند. گونه های فعال اکسیژن (ROS) بسیار ناپایدارند و باعث آسیب ماکرومولکول ها از طریق اکسیداسیون می شوند. استرس اکسیداتیو می تواند در شرایط ازدیاد غلظت ROS و کمبود ظرفیت آنتی اکسیدانی بدن اتفاق افتد. مسیرهای آنزیم های آنتی اکسیدان از مهم ترین مسیرهای درگیر در سم زدایی گونه های فعال اکسیژن (ROS) و جلوگیری از صدمات ناشی از این گونه های فعال اکسیژن می باشند. ژن های کاتالاز و سوپر اکسید دیسموتاز1 از جمله مهمترین مکانیسم های دفاعی در برابر استرس های اکسیداتیو می باشند. بنابراین ممکن است بین چند شکلی های این ژن ها با انواع بیماری ها مانند سرطان معده ارتباط وجود داشته باشد. دراین مطالعه مورد شاهدی 160 فرد مبتلا به سرطان معده و241 فرد سالم به عنوان گروه کنترل انتخاب شدند. ژنوتیپ های چند شکلی تک نوکلئوتیدی CAT C-262T و SOD1 A251G با روش PCR-RFLP مشخص گردیدند. تفاوت در فراوانی های گروه شاهد و بیمار را با آزمون کای2 و میزان خطر، نسبت شانس (OR) و فاصله اطمینان 95% با کمک رگرسیون لجستیک به دست آوردیم. پس از انجام آنالیز ارتباط معناداری بین چند شکلی ژنتیکیCAT C-262T و سرطان معده مشاهده نشد (304/0= P ،23/1-52/0=­CI 95% ،80/0= OR). اما رابطه ی معناداری با ژنوتیپ AG (026/0=  P،91/0-24/0=­CI 95% ،47/0= OR) و AG+GG (021/0=  P،88/0-23/0=­CI 95% ،45/0= OR) ژن  SOD1و سرطان معده مشاهده شد بطوری که آلل G خطر ابتلاء به سرطان معده را کاهش می دهد (021/0=  P،89/0-24/0=­CI 95% ،46/0= OR).

کلید واژه: ROS، چند شکلی های ژنتیکی، ژن های آنتی اکسیدان، سرطان معده

فهرست مطالب

فصل اول: مقدمه

1-1- مقدمه بر سرطان معده................................................................................................................. 2

1-2- عوامل خطر سرطان معده............................................................................................................ 3

1-2-1- جنسیت و سن................................................................................................................... 3

1-2-2- قومیت و توزیع جغرافیایی.............................................................................................. 3

1-2-3- عفونت هلیکوباکترپیلوری................................................................................................ 3

1-2-4- تغذیه.................................................................................................................................... 4

1-2-5- مصرف سیگار...................................................................................................................... 5

1 -2-6- گروه خونیA..................................................................................................................... 5

1-2-7- سابقه خانوادگی ................................................................................................................ 5

1-2-8- ناپایداری های ژنتیکی...................................................................................................... 6

1-2-9- تغییرات اپی ژنتیکی........................................................................................................ 7

1-3- اپیدمیولوژی سرطان معده........................................................................................................... 7

1-4- سرطان معده در ایران................................................................................................................... 8

1-5- ژن کاتالاز......................................................................................................................................... 8

1-6- ژن سوپر اکسید دیسموتاز1...................................................................................................... 10

1-7- هدف .............................................................................................................................................. 12

فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده

2-1- مطالعات انجام شده بر روی ارتباط چند شکلی ژنتیکیC-262T

در ژن کاتالاز و ارتباط آن با چندین بیماری.................................................................................... 14

2-2- مطالعات انجام شده بر روی ارتباط چند شکلی ژنتیکیA251G

در ژن سوپر  اکسید دیسموتاز یک و ارتباط آن با چندین بیماری............................................ 16

2-3- فرضیه.............................................................................................................................................. 17

 فصل سوم: روش انجام کار

3-1- نمونه گیری.................................................................................................................................... 19

3-2- وسایل مورد نیاز............................................................................................................................ 19

3-3- مواد مورد نیاز .............................................................................................................................. 20

3-3-1- محلول های لازم جهت استخراجDNA  ................................................................. 20

3-3-2- مواد لازم جهت انجام PCR......................................................................................... 20

3-3-3- موادلازم جهت انجام الکتروفورز................................................................................... 21

3-3-4- مواد لازم جهت اثر دادن آنالیز محدودکننده........................................................... 21       

3-4- استخراجDNA  از خون محیطی به روش جوشاندن (Boiling).................................. 21

3-5- واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR)........................................................................................ 22

3-6- تعیین ژنوتیپ............................................................................................................................. 23

3-6-1- تعیین ژنوتیپ ژن کاتالاز............................................................................................... 23

3-6-2- تعیین ژنوتیپ ژن SOD1............................................................................................. 24

3-7- الکتروفورز....................................................................................................................................... 26

3-8- رنگ آمیزی ژل............................................................................................................................. 27

3-9- تحلیل آماری.................................................................................................................................. 28

فصل چهارم نتایج

4-1- مشخصات افراد شرکت کننده در مطالعه............................................................................ 30

4-2- بررسی عوامل خطر دخیل در سرطان معده....................................................................... 31

4-3- بررسی تعادل هاردی- واینبرگ در جمعیت....................................................................... 32

4-4- مقایسه فراوانی ژنوتیپی و آللی بین دو گروه شاهد و بیمار........................................... 33

4-5- ارتباط سرطان معده با اثر همزمان چند شکلی های ژنتیکی ژن های

 سوپر اکسید دیسموتاز یک و کاتالاز................................................................................................ 34

4-6- بررسی ارتباط ژنوتیپ های ژن های سوپر اکسید دیسموتاز یک

و کاتالاز و برخی از عوامل خطر سرطان معده............................................................................... 35

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- بحث و نتیجه گیری.................................................................................................................... 38

5-2- پیشنهادات...................................................................................................................................... 42

فهرست منابع و مآخذ............................................................................................................................ 43

فهرست جدول ها

جدول3-1- مواد مورد نیاز برای تهیه مخلوط واکنش PCR............................................................ 22

جدول3-2- برنامه تنظیم شده برای واکنشPCR  جهت تکثیر ژن کاتالاز................................. 23

جدول3-3- قطعات حاصل از هضم آنزیمی برای ژنوتیپ های چند شکلی

ژنتیکی C-262T در ژن کاتالاز.................................................................................................................. 24

جدول 3-4- برنامه تنظیم شده برای واکنش PCR جهت تکثیر ژن SOD1............................. 25

جدول3-5- قطعات حاصل از هضم آنزیمی برای ژنوتیپ های چند شکلی

ژنتیکی  A251Gدر ژن SOD1................................................................................................................. 26

جدول4-1- مشخصات جمعیت مورد مطالعه........................................................................................ 30

جدول4-2- بررسی عوامل خطر دخیل در سرطان معده.................................................................. 31

جدول4-3- فراوانی آللی و ژنوتیپی ژن کاتالاز در گروه های شاهد و بیمار................................ 32

جدول4-4- فروانی آللی و ژنوتیپی ژن SOD1 در گروه های شاهد بیمار................................... 32

جدول4-5- آنالیز توزیع فراوانی های ژنوتیپی و آللی در ژن کاتالاز بین دو گروه شاهد و

بیمار.................................................................................................................................................................. 32

جدول4-6- نتایج توزیع فراوانی های ژنوتیپی و آللی در ژنSOD1 بین دو گروه

شاهد و بیمار................................................................................................................................................... 34

جدول4-7- ارتباط سرطان معده با اثر همزمان چندشکلی ژنتیکی

ژن های SOD1 و کاتالاز............................................................................................................................. 35

جدول4-8- ارتباط ژنوتیپ های ژن CAT با سرطان معده پس از

تعدیل سابقه خانوادگی به عنوان عامل خطر......................................................................................... 35

جدول4-9- ارتباط ژنوتیپ های ژن CAT با سرطان معده پس از

تعدیل مصرف دخانیات به عنوان عامل خطر......................................................................................... 36

جدول4-10- ارتباط ژنوتیپ های ژن SOD1 با سرطان معده پس از

تعدیل سابقه خانوادگی به عنوان عامل خطر......................................................................................... 36

جدول4-11- ارتباط ژنوتیپ های ژن SOD1 با سرطان معده پس از

تعدیل مصرف دخانیات  به عنوان عامل خطر........................................................................................ 36

جدول5-1- فراوانی آللT چند شکلی ژنتیکی C-262T ژن کاتالاز در

جمعیت های مختلف.................................................................................................................................... 39

جدول5-2- فراوانی آلل G از چند شکلی A251G ژنSOD1 در

جمعیت های مختلف.................................................................................................................................... 41

فهرست شکل ها

شکل1-1- ساختار ژن CAT و چند شکلی ژنتیکی CAT C-262T.............................................. 10

شکل1-2-ساختار ژن سوپر اکسید دیسموتاز1 و چند شکلی ژنتیکی SOD1 A251G.......... 12

شکل3-1- تعیین ژنوتیپ چند شکلی ژنتیکی ژن کاتالاز................................................................. 27

شکل3-2- تعیین ژنوتیپ چند شکلی ژنتیکی ژن سوپر اکسید دیسموتاز1............................... 27