مشارکت نوعی سهیم شدن در طراحی و اجرای تصمیمات معطوف به هدف می باشد که مشارکت کنندگان برای تحقق آن هدف مشترک با دیگران به کنش متقابل می پردازند (قاسمی پویا، 1380). بنابراین، در اینجا درگیری ذهنی پدید آمده برای مشارکت کنندگان آنان را بر می انگیزد تا برای دستیابی به هدف های گروهی تلاش نمایند و در مسئولیت کار شریک شوند. در این تعریف سه مقوله؛ درگیر شدن، یاری دادن و مسئولیت پذیری نهفته است (طوسی، 1372).

مدارس، جهت حل مسائل خود نیازمند مشارکت عوامل درون و برون سازمانی در تصمیم گیری ها و اقدامات خود می باشند. در این ارتباط والدین به عنوان عوامل اساسی برون سازمانی و نمایندگان جامعه پیرامونی، نقش قابل توجهی خواهند داشت. در واقع، بدون مشارکت فعال و مداوم والدین، مدارس به اهداف حقیقی خود دست نمی یابند. از این رو، مشارکت و همکاری والدین در فرآیند تصمیم گیری آموزشگاه از سیاستهای اساسی نظامهای آموزشی پیشرفته است.

بر این اساس، منظور از مشارکت والدین در امور آموزشگاه، مجموعه اقداماتی است که میزان نفوذ و مسئولیت والدین را در فرآیند تصمیم گیری مدارس افزایش می دهد و نوعی حس مالکیت و تعلق به سازمان در آنان بوجود می آورد (میر کمالی، 1378). در این تعریف منظور از مشارکت، دادن اختیار به والدین برای تصمیم گیری در اموری است که به آنها مربوط می شود و فلسفه اصلی مشارکت دادن والدین، بوجود آوردن حسن تعلق و مالکیت در آنها نسبت به مدرسه می باشد (میرکمالی، 1378).

مشارکت والدین در امور مدارس شامل طیف وسیعی از انواع زمینه ها خواهد بود که می تواند شامل مشارکت در عرصه های آموزشی، انضباطی، مالی، فرهنگی و اجتماعی بوده و به طور مستقیم (با حضور در مدرسه) و یا غیر مستقیم (در محیط بیرون از مدرسه) انجام شود.

به رغم اهمیت مشارکت والدین در امور آموزشگاه، با این حال، یکی از مسائل اساسی آموزش و پرورش بسیاری از کشورهای جهان مسئله عدم مشارکت و ارتباط والدین در تصمیم گیریهای مدرسه می باشد (میر کمالی، 1378). تحقیقات انجام شده در ایران نیز، موید وجود مشکل در این زمینه است. به عبارت دیگر در ایران نیز، چنانچه باید والدین در امور مدارس مشارکت نمی یابند.

سپهری (1373) اشاره دارد که میزان تبلیغات آموزش و پرورش برای روشنگری و تشویق به امر مشارکت خیلی کم است. بنابراین، عامل آگاه سازی به عنوان یکی از اساسی ترین پارامترهای مطلوب جهت جلب مشارکت والدین در امور آموزشگاه از طریق تبلیغات کمتر مورد توجه بوده است.

قاسمی پویا (1377) اشاره کرده است که در حال حاضر همه مدیران در جلب مشارکت های مردم فعال نیستند و مدیرانی که می توانند نقش بسیار ارزشمندی در جلب مشارکت مردم داشته باشند، به علت های گوناگون آنطور که باید و شاید در این زمینه فعال نیستند. او سپس، کاستی های مدیران در جلب مشارکت مردم در امور آموزش و پرورش را ناشی از کاستی در برقراری ارتباط و کاستی های ناشی از عدم آگاهی مدیران می داند.

جهانی قلعه (1374) اشاره نموده است که برای توسعه فرهنگ مشارکت در بین مردم؛ تبلیغات رادیو و تلویزیون، مجلات، روزنامه ها، سخنرانی و نمایشگاه های محلی موثر است. بنابراین، نتیجه گیری نموده که مدیران مدارس نیز، می توانند از طریق تبلیغات، آموزش و اطلاع رسانی به آگاه سازی والدین جهت مشارکت در امور مدارس بپردازند.

محمدی (1379) اشاره نموده است که 95/75% از مدیران مدارس، ارتقاء سطح آگاهی مردم را موجب مشارکت آنها در امور آموزش و پرورش می دانند. به علاوه، 81/63% از مدیران، استفاده از قابلیت های تخصصی اولیاء دانش آموزان را موجب مشارکت مردم در امور آموزش و پرورش دانسته اند.

کازلو (2001) در پژوهشی به اثبات می رساند که اگر معلمان، مدیران، والدین و اعضای گروه های اجتماعی به طور مرتب با هم، جهت بهبود محیط یادگیری فرزندانشان در مدرسه فعالیت کنند، میل به برتر بودن در آموزش و پرورش به وجود می آید.

در این ارتباط می توان اظهار داشت علل و عوامل مختلفی مانع از مشارکت فعال و مداوم اولیاء در امور مدارس می گردد که بسیار متعدد و متنوع هستند. پژوهش حاضر دو مورد زیر را بررسی می کند: موانع خانوادگی و مدیریتی مدارس.

در مجموع با عنایت به لزوم بررسی و تسهیل زمینه مشارکت والدین در امور مدارس و لزوم اصلاح ذهنیت غلط حاکم در بین مردم که تمامی اشکال مشارکت اولیاء در امور مدارس را به زمینه های مالی آن محدود می سازند.

عنوان پژوهش حاضر « بررسی موانع مشارکت اولیای دانش آموزان در امور مدارس به منظور ارائه راهکارهای مناسب» انتخاب شده است. بنابراین، به منظور بررسی سوال اصلی مذکور، پس از مطالعه مبانی نظری موضوع پژوهش، موانع مذکور طبقه بندی شده و میزان آنها بررسی و تحلیل خواهد شد.

فهرست مطالب

فصل اول :.. 4

مقدمه4

1-1 بیان مسئله :4

2-1 اهمیت و ضرورت موضوع6

3-1 فرضیه های تحقیق6

4-1 روش تحقیق:6

5-1 ابزار اندازه گیری:7

6-1 جامعه آماری:7

طرح تحقیق :7

2-1 تعریف واژه ها، اصطلاحات و تعاریف عملیاتی متغیرها7

1-2-1 مشارکت:7

2-2-1 مشارکت والدین:7

3-2-1 سازمان:7

4-2-1 سیستم اجتماعی:8

5-2-1 مدیریت:8

6-2-1 برنامه ریزی:8

7-2-1 هدایت کردن:8

8-2-1 تصمیم گیری مشارکتی:9

9-2-1 امور آموزشگاه:9

فصل دوم :.. 9

مقدمه :9

1-1-2 تعریف مشارکت:10

2-1-2 مفهوم مشارکت:11

3-1-2 ماهیت مشارکت:11

4-1-2 ویژگی های مشارکت:12

5-1-2 انواع مشارکت از لحاظ موضوع:12

6-1-2 ابعاد مشارکت:13

2-2 نقش و اهمیت مشارکت مردم :13

3-2 مشارکت خانواده در نظام تعلیم و تربیت:15

4-2 نحوه مشارکت نظارتی مردم :16

5-2 تضمین مشارکت مردم:16

6-2 ضرورت مشارکت مردم در آموزش و پرورش :18

7-2 تحلیل شیوه های مشارکت:19

8-2 مشارکت و توسعه:20

9-2 نقش آموزش و پرورش در توسعه :21

10-2 قانون شوراهای آموزش و پرورش :22

11-2 عمده ترین اهداف قانون شوراهای آموزش و پرورش:23

12-2 مشاركت پس از انقلاب اسلامی ایران:24

13-2 مشاركت مردمی در آموزش و پرورش ایران :26

14-2 انجمن اولیا و مربیان (انجمن خانه و مدرسه):27

1-14-2 تاریخچه :30

2-14-2 اهداف31

3-14-2 اقدامات انجام شده31

15-2 مشاركت اولیا در فعالیت های مدرسه :32

1-15-2 زمینه های همكاری خانه و مدرسه:34

2-15-2 نقش مدیر در جلب مشاركت اولیا در امور مدرسه :36

16-2 راه های گسترش مشاركت اولیا و مربیان38

1-16-2 الف) توجه به انتظارات اولیا:38

2-16-2 ب) توجه به انتظارات مدیران:38

3-16-2 ج) بازنگری در مدیریت مشاركتی به روشهای ذیل:39

17-2 یکصد روش برای مشارکت والدین در تعلیم و تربیت فرزندانشان40

1-17-2 برقراری ارتباط: ارتباط بین خانه و مدرسه، منظم، دو طرفه و معنی دار است40

2-17-2 در تربیت فرزند: مهارت های تربیت فرزند ارتقا داده شده، مورد حمایت واقع می شود.41

3-17-2 یادگیری دانش آموز: اولیا در كمك به یادگیری دانش آموز نقش بسیار مهمی ایفا می كنند.42

4-17-2 داوطلب شدن: اولیا در مدرسه مورد استقبال قرار می گیرند و حمایت ها و كمكهای ایشان مورد درخواست مدرسه است.43

5-17-2 مشاركت در تصمیم گیریهای مدرسه و طرفداری و حمایت از مدرسه: اولیا مشاركت كننده های موثر مدرسه در اتخاذ تصمیماتی اند كه بر كودكان خانواده ها اثر می گذارند.44

6-17-2 با جامعه همكاری كنید: منابع جامعه در جهت تقویت مدارس، خانواده ها و یادگیری دانش آموزان مورد استفاده قرار می گیرد.45

18-2 چگونه می توان جلسات اولیا و مربیان را مفیدتر کرد؟45

1- با فرزندتان قبل از جلسه صحبت کنید:46

2- سوال کنید:46

4- مسائل مورد علاقه را مطرح کنید:47

5- یادداشت برداری کنید:47

6- بهترین استفاده را از وقت به عمل آورید:47

فصل سوم :.. 47

مقدمه :47

1-3 روش تحقیق:47

2-3 جامعه آماری:47

3-3 نمونه آماری:47

4-3 ابزار اندازه گیری:47

تکنیک های آماری :48

فصل چهارم :.. 48

جدول مربوط به مشخصات فردی پاسخ دهندگان:48

جداول توافقی49

فرضیه اول:.. 57

فرضیه سوم:.. 58

1-5 نتیجه گیری :.. 59

2-5 پیشنهاد موضوع های پژوهشی.. 60

3-5 محدودیتهای پژوهش.. 61

پرسشنامه اولیاء.. 62

فهرست منابع 64