پاورپوینت گفتمان شهر مدرن در ایران

تاریخ شهر به معنای مدرن آن در ایران از میانه قرن سیزدهم هجری آغاز می‌شود. شهر تهران در سالهای 1256 تا 1270 به فرمان ناصرالدین شاه دچار تغییرات ساختاری می‌شود. «نخستین کوشش‌ها برای متحول ساختن شهر قدیمی در دوره حکومت طولانی ناصرالدین شاه (1227 تا 1275) صورت گرفت». (مدنی پور، 1381: 50) این فرایند تغییرات که تمام شهر را در برگرفت «به دست امیرکبیر از مجموعه کاخ‌های سلطنتی آغاز شد که به مرمت دیوارها، بهسازی معابر برای رفت و آمد وسایل نقلیه و احداث یک میدان بزرگ جدید یعنی توپخانه پرداخت». (همان، 50) تهران سرمشق شهرسازی مدرن ایران معاصر است. به تعبیر محسن حبیبی، در این سالها است که «معاصرسازی» شهر تهران آغاز می‌شود. فرایند معاصرسازی به معنای امروزی کردن یا امروزی شدن عبارت است از: فرایند انطباق و سازگاری با شرایط امروزی جامعه. این شرایط تحت تأثیر علوم، فناوری‌ها و مجموعه تحولات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده که به آن مدرنیته یا تجدد می‌گویند. در این دوره، انسان شهرنشین ایرانی به تدریج این باور را به دست آورد که در جهان تحولاتی رخ داده و او باید خود را با تحولات روز همساز و همسو کند؛ در نتیجه «ایده ترقی» یکی از ایده‌های شکل دهنده «تخیل مدرنیستی انسان شهرنشین ایرانی» شد. از آن پس دغدغه عقب ماندگی و علل آن یا توجه به راه‌های ترقی، اصلی‌ترین موضوعی است که تخیل انسان شهری معاصر ایرانی حول آن عمل می‌کند. میرزا تقی خان امیرکبیر «قهرمان نوسازی» و اصلاحات در ایران، با تأسیس دارالفنون و انجام اصلاحات و ایجاد مجموعه وسیعی از مؤسسات تمدنی، نماینده عمل‌گرای این «سوژه شهری شده» ایرانی است. امیرکبیر که خود اصالتاً روستازاده‌ای از اهالی فراهان است، با زندگی در شهر تبریز که در آن روزگار دروازه ایران به سوی اروپا یعنی روسیه به شمار می‌رفت و با سفرهایی که به سن پترزبورگ انجام داد، تخیل مدرنیستی انسان مدرن ایرانی را در خود تحقق بخشید. وی هنگامی که در مقام صدر اعظم ایفای نقش می‌کرد، توانست ناصرالدین شاه را متقاعد سازد شهر تهران را بر اساس الگوی شهر معاصر یا مدرن دگرگون کند