تأثیر تأمین مالی خارج از ترازنامه بر روی نسبت‌های سودآوری (ROA ,ROE ,ROI) و   اهرمی (نسبت بدهی، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام و نسبت پوشش هزینه‌های بهره) در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

چکیده

در این پژوهش تأثیر تأمین مالی خارج از ترازنامه بر روی نسبت‌های سودآوری (ROA ,ROE ,ROI) و   اهرمی (نسبت بدهی، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام و نسبت پوشش هزینه‌های بهره) در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد مطالعه قرار گرفته است. در واقع این پژوهش پاسخی به این پرسش است که "تأمین مالی خارج از ترازنامه (اجاره‌های عملیاتی) چه تأثیری بر روی نسبت‌های سودآوری و اهرمی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارد؟". منظور از تأمین مالی خارج از ترازنامه      سرمایه گذاری یا افزایش سرمایه (افزایش فعالیت‌های عملیاتی) شرکت طبق ضوابط قانونی و میثاق‌های پذیرفته شدة حسابداری که تمام یا بخشی از آن تأمین مالی در ترازنامه نشان داده نشود و نسبت‌های سودآوری و اهرمی نتیجة کارایی فعالیت‌ها و توان بهره برداری شرکت را از طریق سود حاصل از فروش و سرمایه گذاری‌ها ارزیابی می کند.

در این پژوهش از روش پیمایشی- مقایسه‌ای استفاده شده است. برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز مباحث تئوری و اطلاعات مالی مبتنی بر صورت‌های مالی حسابرسی شدة شرکت‌های تحت بررسی، از روش کتابخانه‌ای (آرشیو بورس) استفاده شده است. در راستای انجام این پژوهش نسبت‌های سودآوری و اهرمی شرکت‌ها قبل و بعد از تأمین مالی خارج از ترازنامه و هم‌چنین شرکت‌هایی که دارای تأمین مالی خارج از ترازنامه بوده اند و شرکت‌هایی که فاقد تأمین مالی خارج از ترازنامه بوده اند مورد مقایسه قرار گرفته است.

تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده و آزمون فرضیه‌های پژوهش در دورة زمانی 1380 الی 1387 نشان می دهد که تأمین مالی خارج از ترازنامه برروی نسبت‌های سودآوری و اهرمی تأثیر قابل ملاحظه‌ای نداشته است.

فصل اول

کلیات پژوهش

1-1. مقدمه 

یکی از مهم‌ترین تصمیم‌های مالی، تأمین مالی شرکت می باشد که در اجرای پروژه‌های سود آور در صحنه رشد شرکت نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. توانایی واحد انتفاعی در مشخص ساختن منابع مالی اعم از داخلی و خارجی برای تهیه^ء سرمایه به منظور سرمایه گذاری و تهیه برنامه‌های مالی مناسب و دسترسی به یک ساختار مالی مناسب از عوامل اصلی رشد و پیشرفت واحدهای انتفاعی به حساب می‌آید. شرکت‌ها معمولاً هنگام نیاز به منابع مالی جدید می توانند یا از راه استقراض وجوه مورد نیاز خود را به دست آورند و یا اینکه با واگذاری قسمتی از مالکیت شرکت به وجوه مورد نیاز دست یابند. هر شرکت هنگام تصمیم گیری برای استفاده از منابع مالی جدید باید هزینه منابع مختلف تأمین مالی را مشخص کرده و آثاری را که هر کدام از این منابع بر بازده و ریسک عملیاتی شرکت می گذارند، تعیین نمایند.  

استفاده از تصمیم‌های نامناسب اقتصادی و عدم بهره گیری از ابزارهای مالی در جهت تأمین نیازهای مالی، مشكلات فراوانی را برای ساختار مالی شركت‌های پذیرفته شده در بورس فراهم می آورد كه ممكن است باعث كاهش قدرت سودآوری شركت‌ها گردد. لذا به منظور تداوم مشارکت عمومی در سرمایه گذاری، ضرورت دارد كه شیوه های تأمین مالی شركت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته تا مشخص شود كه آیا شركت‌ها موفق به كسب بازدة معقولی از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده و هزینه‌ها مربوط شده اند یا خیر؟ 

تأمین مالی خارج از ترازنامه یکی از شیوه‌های تأمین مالی است که دستیابی به آن تا حدودی مشکل و در حال حاضر متداول ترین شیوه تأمین مالی محسوب می شود. این شیوه از تأمین مالی، ساختار سرمایه شرکت را متحول و نتیجتاً منحنی ریسک را تغییر می دهد، بدین معنا که ریسک نقدینگی و ریسک تغییرات نرخ بهره تحت تأثیر قرار می گیرند، که نوع تأثیرات بستگی به شرایط موجود خواهد داشت .با فرض اینکه شرکت دارای یک ساختار سرمایة ایده‌آل باشد، ریسک سرمایه تغییر نخواهد کرد. چگونه دارائی‌ها و بدهی‌ها از ترازنامه حذف می شوند، در صورتی که شرکت  از آنها استفاده می کند؟ (لی، الورن، 2000)

این پژوهش در صدد بررسی تأثیر تأمین مالی خارج از ترازنامه برروی نسبت‌های سودآوری ( ROI، ROE، ROA) و اهرمی (نسبت بدهی و نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام و نسبت پوشش هزینه‌های بهره) شركت‌هایی كه در بورس اوراق بهادار تهران فعالیت دارند، می باشد