تعریف گروه

تعریف

بدون تردید، همه گمان می كنند كه می دانند گروه چیست. زیرا برخلاف پیچیدگی مفاهیم فرهنگی، روانی یا اجتماعی، در اینجا یك مفهوم وجود دارد كه به سهولت قابل فهم و به واقعیت نزدیك است و آن این است كه گروه مجموع كل یا بهتر بگوییم عبارت از اجتماع تعدادی از افراد است.

اما در اینجا این پرسش مطرح می‌شود كه این «تعداد» یعنی چه؟ یعنی یك گروه از چند نفر تشكیل می شود یا به عبارت دیگر چه تعداد افرادی می توانند یك گروه را تشكیل دهند.

در این زمینه میان برخی مؤلفان، اختلاف نظر جدی وجود دارد.شماری مؤلفان برآنند كه گروه دست كم از دو نفر تشكیل می شود. بنابراین، این تعریف دارای دو مرحله خواهد بود. درمرحله نخست میان این دونفر می تواند روابط گوناگونی وجود داشته باشد و هریك برای ایجاد ارتباط با دیگری باید از خود خارج شود و در مرحله دوم،حتی دریك ارتباط دونفره، گروه به عنوان نفر سوم الزاماً حضور خواهد داشت.

ارتباط منحصر بین دو نفر، دقیقاً غیر قابل تصور است؛ زیرا این نوع ارتباطی بسته درخود، غیر پویا و حتی مرده به حساب می آید؛ اگر درآن فرد سوم ولو به عنوان وجود ₃/¹ نیرو بالقوه مطرح نباشد. در واقع، موقعیت ومعنی گروه ها در صورتی كه ازدو یا سه نفر تشكیل شده باشد،  با یكدیگر متفاوت خواهد بود( حتی اگر وجود نفر سوم درمجموعه دونفری گروه الزامی باشد)

بنابراین، می توان گفت كه وجود فرد سوم، وضعیت زوج را تغییر می دهد و به روابط بین آنها بعد تازه ای می بخشد.

جامعه شناسان ورود فرد سوم را در یك مجموعه همبسته مورد بررسی قرار داده اند. زیمل در سال 1902، تغییرات قابل توجهی را كه براثر مورد فرد سوم پیش می آمد، به خوبی نشان داده است. در مقابل دونفر قبلی گروه، فرد سوم می تواند خنثی بماند و از آن دو نفر بهره مند شود ویا با ایجاد تفرقه بین آنها، بر آنان حكومت كند.

در حدود سال 1956 میلز پژوهشی تجربی بر روی گروه های سه نفره انجام داد. او دراین پژوهش، به مطالعه ساختار چیزی پرداخته كه آن را «نقش رفتاری» نامیده است.( او این اصطلاح را به كاربرد تا آن را از نقش های اجتماعی نهادی شدهمتمایز سازد) او همچنین، تقسیم بندی گروه به سه نفر، یعنی « یك زوج دونفره» و « یك نفره» را تأیید می‌كند. او بر آن است كه این جدایی بر اساس میزان نوع عملكرد آنها متفاوت می‌شود.

از دیدگاه دیگر می‌بایست وضعیت گروه را در اجتماع مشخص كرد، زیرا گروه از شماری افراد تشكیل یافته است؛ كه در ظاهر جنبه عینی و ملموس ندارد. و ما می‌توانیم فقط با در نظر گرفتن پاره ای از احكام گروه، از خارج به توصیف آن بپردازیم و همچنین از درون و دركنار گروه های محدود كه ما در بطن آنها جای داریم، می توانیم به موجودیت آن پی ببریم.

این امر نشان می‌دهد كه اگر بخواهیم به این تعداد از افراد، عنوان گروه اطلاق كنیم، تعداد افراد آن نباید پیش از حد معینی باشد. هومنز گروه را چنین تعریف می كند:« معدودی افراد كه اغلب به مدت طولانی با یكدیگر ارتباط دارند و به همین دلیل هریك از آنها می‌تواند بدون واسطه و به طور مستقیم با یكدیگر ارتباط چهره به چهره داشته باشد». تعریف هومنز كه ‍‍]لازم است بیشتر] به آن بپردازیم پیش از حد بر ارتباطات یعنی بركنشهای متقابل میان افراد تكیه دارد.

 بنابراین در ابتدا، می توانیم، گروه را از تجمعات دیگر مجزا سازیم؛ زیرا برخی از افراد این گونه تجمعات را با گروه اشتباه می‌گیرند. و همچنین، برخی مؤلفان از گروه های سنی وجنسی سخن به میان می آورند. بدیهی است كه این افراد اعم از مرد و زن با هر سن و سال با یكدیگر را نمی شناسند و هیچ گونه روابطی میان آنها وجود ندارد.

(آن ماری روشبلاو- ادیل بورونیون؛ترجمه دكتر سید محمد دادگران،روانشناسی اجتماعی روانشناسی اجتماعی)، چاپ دوم 1371 )

شاید یك تعریف ساده و عملی از گروه این باشد كه بگوییم:«گروه عبارت است از دو فرد یا بیشتر كه با هم تعامل دارند به نحوی كه هریك می‌تواند در دیگری تأثیرگذاشته و از آنان متأثر شود»(شاو1981). یك تعریف جامعتر ازاین اصطلاح، شامل ویژگیهای زیر است:« تعامل بین افراد، داشتن درك و تصور از دیگر اعضاء، ایجاد پیوندهای عاطفی و وابستگی متقابل یا نقشهای متقابل» (دولاماتر، 1974). به عبارت دیگر، اعضای یك گروه دارای نوعی روابط با یكدیگرند واین روابط غالباً پیچیده بوده و در طول زمان ادامه دارد.