گزارش کارورزی با عنوان مدیریت پسماندهای بهداشتی و درمانی در سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری تهران

«دیباچه»

پسماندها از ابتدای خلقت بشری همواره همراه انسان بوده و هستند و با پیشرفت علوم و فنون و گسترش فناوری هم از نظر نرم افزاری و هم از نظر سخت افزاری اشیاء و وسایلی چه در حین تولید و چه پس از مصرف به نظر اضافه و زاید تلقی می‌شود كه همواره ذهن انسانها را به خود مشغول كرده است. ابتدا مواد زاید و ضایعات به دلیل توان بالای پالایندگی طبیعت و مكانیسم‌های طبیعی و ساده بودن پسماندها بدلیل سادگی مواد و كالاهای مورد استفاده بسادگی و پس از گذشت مدت زمان مشخص و قابل قبول و در شرایط محیطی طبیعی مضمحل شده و خطری را برای به صورت كل و جزء در برنمی‌داشت.

به تدریج و با همه‌گیری و گسترش شهرنشینی به ویژه در قرون اخیر و تنوع محصولات مورد استفاده و پیچیدگی محصولات به ویژه پس از اكتشاف و استخراج نفت و فرآورده‌های آن و پتروشیمی مواد پلاستیكی به ویژه از تنوع بالایی برخوردار شده‌اند و غالباً برای بسته‌بندی با استفاده در ساختار محصولات مختلف بكار برده می‌شوند.

در راستای تقسیم كار و بوجود آمدن نهاد بلدیه و سپس شهرداری در ایران وظیفه تمیز نمودن معابر و جمع‌آوری ضایعات و پسماندهای شهروندان بر عهده این نهاد قرار داده شده است.

شهرداری تهران نیز از ابتدای تشكیل و قبل از آن بلدیه وظیفه جمع‌آوری زباله‌ها را از سطح شد تهران از ابتدای انتخاب آن به عنوان پایتخت قاجاری و  تا به امروزه با مشكلات زیادی دست و پنجه نرم كرده است كه بعضی از آنها پیوسته با مدیریت شهری همراه بوده است و به نظر  می‌رسد كه حل آن نیازمند برنامه‌ریزی اساسی و پیگیری مستمر و فرهنگ‌سازی و آموزش مستمر و مدیریت واحد می‌باشد كه یكی از آن‌ها موضوع پسماندهای این كلان شهر یا كشور شهر می‌باشد.

مدیریت پسماند در شهر تهران كه حدود هفت میلیون شهروند ساكن در شب و حدود دوازده میلیون نفر در روز را در خود پذیرفته است و پهنه آن نیز در امتداد كوهپایه‌های البرز از غرب به شرق و تا جنوب تا دشت ورامین و تا جاده ساده ادامه دارد دارای پیچیدگی‌های مشخص نامعینی می‌باشد.

سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری تهران یكی از اولین سازمان‌های تخصصی تشكیل شده در شهرداری‌های سراسر كشور می‌باشد كه پس از تاسیس و تصویب اساسنامه آن توسط سازمان شهرداری‌های وزارت كشور جمهوری اسلامی ایران و ابلاغ آن در سال 1370 رسمیت یافته و به كار خود ادامه می‌دهد كه از مهمتر یا اهداف آن كه در نظر گرفته شده است به تفكیك كامل پسماندها از مكان تولید و بازیافت آنها می‌باشد كه خوشبختانه به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر در این راه به توفیق دست یافته و در جهت اهداف خود با سرعت قابل قبولی حركت می‌كند. یكی از پسماندهایی كه در حوزة شهری تولید آن ناگیزیر به نظر می‌رسد. پسماندهای غیرعادی به ویژه پسماندهای پزشكی می‌باشد كه با وجود استقرار مراكز بهداشتی و درمانی متعدد با مدیریت‌های مختلف و متعدد راهبردی دفع ایمن و بهداشتی این نوع زایدات با نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد.

                                                                         ·         «تقسیم‌بندی و تعریف پسماندهای بهداشتی و درمانی»

پسماند بنا به تعریف قانون به موادی گفته می‌شود كه از نظر تولید كننده زاید تلقی می‌شود این مواد شامل جامد، مایع و گازها به جز فاضلاب می‌باشد.

پسماند پزشكی (بیمارستانی) به پسماندهای عفونی و زیان‌آوری ناشی از بیمارستان‌ها و مراكز بهداشتی و درمانی، آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و سایر مراكز مشابه گفته می‌شود سایر پسماندهای خطرناك بیمارستانی از مشمول این تعریف مستثنی می‌باشند.

به نظر می‌رسد كه پسماندهای عادی تولیدی بیمارستان‌ها و پسماندهایی كه به دلیل بالا بودن حداقل یكی از خواص خطرناك از قبیل سمیت، بیماری زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی و شمابه آن كه نیاز به مراقبت ویژه دارند در بیمارستان‌ها تولید می‌شود كه عفونی نمی‌باشند و نیاز به مدیریت و اتخاذ روش‌های مشخص و متفاوت دارند.

پسماندهای بهداشتی و درمانی و مراكز تولید آنها عبارتند از:

- بیمارستان‌های دانشگاه‌های علوم پزشكی تهران، شهید بهشتی و ایران

- مراكز آموزشی و درمانی

- مراكز آموزشی و درمانی ارتش جمهوری اسلامی ایران

- مراكز آموزشی و درمانی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (دانشگاه حضرت بقیه‌الله الاعظم «عج»)

- مراكز پژوهشی وابسته به جهاد دانشگاهی

- مراكز آموزشی و درمانی پژوهشی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران

- بیمارستان‌های خصوصی

- درمانگاه‌ها (پلی كلینیك یا دی كلینیك‌ها) خصوصی

- درمانگاه‌ها (پلی كلینیك یا دی كلینیك‌ها) وابسته به شركت‌های تعاونی

- خانه‌های سالمندان تحت نظر سازمان بهزیستی

-  بیمارستان‌های و درمانگاه‌های وابسته به سازمان تأمین اجتماعی

- مراكز تحقیقاتی و پژوهشی وابسته به جهاددانشگاهی

- مراكز پژوهشی و دانشگاهی وابسته به دانشگاه‌های وزارت علوم

- مراكز پژوهشی و دانشگاهی غیر دولتی

- آزمایشگاه‌های تشخیص طبی وابسته به دانشگاه‌های علوم پزشكی تهران، ایران، شهید بهشتی

- آزمایشگاه‌های تشخیص طبی خصوصی و تعاونی

- مطب‌های رادیولژی و مراكز پزشكی هسته‌ای غیر دولتی

- مراكز بهداشتی درمانی وابسته به دانشگاه‌های علوم پزشكی تهران، ایران شهید بهشتی

- مطب‌های خصوصی پزشكان عمومی و متخصص

- مطب‌های دندانپزشكی خصوصی

- داروخانه‌های خصوصی

- داروخانه‌های وابسته به دانشگاه‌های علوم پزشكی تهران ـ شهید بهشتی و ایران

- مراكز بهداشتی و درمانی بیماران خاص

- وسایل نقلیه و آمبولانسهای اورژانس

- مراكز وابسته به پزشكی قانونی

- مراكز تزریق

- دیگر مراكز تولید پسماند پزشكی (بیمارستانی)

برطبق آمار ارایه شده از سوی سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری تهران در سال 1382 مراكزی كه پسماند آنها به صورت روزانه جمع‌آوری و تحت پوشش قرار گرفته‌اند به شرح ذیل می‌باشد:

شیوه جمع‌آوری و حمل پسماندهای بهداشتی و درمانی توسط سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری تهران در حال حاضر بدین صورت می‌باشد كه مراكز تولید كننده پسماندهای عفونی و عادی خود را به صورت مجزا تحویل وسایل حمل و نقل مخصوص می‌دهند كه در مخازن 300 و 700 لیتری و به صورت مستقیم بدون توقف و پس از جمع‌آوری روزانه به سایت دفن آن در كهریزك منتقل می‌كنند و در آنجا در ترانشه‌های ویژه‌ای كه برای همین منظور در نظر گرفته شده است دفن می‌گردد.

سازمان بازیافت به منظور ارتقای شیوه‌های جمع‌آوری و دفع پسماند‌ها از جمله پسماندهای بیمارستانی برنامه ویژه‌ای را تحت عنوان مطالعات مدیریت زباله‌های بیمارستانی

Helth Care Wast Management Study (HCWMS)

شامل زیر گروه‌های نظیر:

- گردآوری اطلاعات      Data Collection

- آنالیز اطلاعات     Data Anlizing

- ارایه طرح مدیریت مواید زاید بیمارستانی    Pereparation of Hcw Plan

- و در انتها انجام آزمایشی آن Pilot or Disposal of Hcw  

 در دست اجرا دارد كه مطالعات آن بین 2003  تا 2005 و اجرای آن بین سال‌های 2006 تا 2010 خواهد بود. 

فهرست

• ·دیباچه..............................................................................................................
• ·تقسیم‌بندی و تعریف پسماندهای بهداشتی و درمانی............................................
• ·مدیریت ایمن پسماندهای بهداشتی و درمانی: شیوه نامه راهبردی........................
• ·تقسیم‌بندی ده گانه پسماندهای بیمارستانی..........................................................
• ·موافقنامه‌های بازل و استكهلم...........................................................................
• ·هشت مرحله در راستای مدیریت پسماند............................................................
• ·مدیریت پسماندهای مراكز بهداشتی درمانی بزرگ..............................................
• ·مشخصات امواج میكروویو (ریزموج) در ضد عفونی پسماندهای بیمارستانی......
• ·پلیمریزاسیون معكوس چیست؟..........................................................................
• ·شرح دستگاه میكروویو شركت (Agile Web) برای تصفیه پسماندهای بیمارستانی    
• ·نحوه مدیریت و قوانین پسماندهای طبقه‌بندی شده در ایالت نیویورك ایالات متحده