بررسی ماهیت سهم و نحوه نقل و انتقال آن در شرکت‏های تعاونی

شناخت ماهیت حقوقی سهم و تبیین آن در بحث انتقال سهام قابل توجه می باشد، در یک تقسیم بندی کلی در حقوق مدنی، حقوق اشخاص بر اموال خویش به حق عینی و دینی تقسیم می گردد. حق عینی حقی است که شخص به طور مستقیم و بی واسطه نسبت به چیزی پیدا می کند و در مقابل، حق دینی یا حق شخصی حقی است که شخص ثالث نسبت به دیگری پیدا می کند.

حال این سوال مطرح است که آیا باید سهام را جزء اموال و حقوق عینی دانست یا دینی؟

باید گفت حقی که شریکان در شرکت های تجاری دارند طبیعت خاصی دارد و باساختمان هیچ یک از این دو حقوق (حق عینی و دینی) یکسان نیست. بدون تردید، سهامدار حقی بر اموال شرکت ندارد، زیرا این اموال متعلق به شخصیت حقوقی است و بنابراین فرض، شخصیت حقوقی وجود ممتاز و مستقل دارد. ولی طلبکار شرکت نیز به حساب نمی آیند، چون سهم معینی از سود را می برند و هنگام انحلال شرکت نیز این اموال بین آنها تقسیم می شود.

از مقایسه انتقال سهام با عقود و قراردادهای مشابه این نتیجه به دست می آید که انتقال سهام را نمی توان بیع یا نوعی تبدیل تعهد و یا انتقال دین و طلب دانست. ماهیت پیچیده انتقال سهام، سبب می گردد که قالب های حقوقی مذکور، برای توصیف انتقال کارایی مناسبی نداشته باشد به نحوی که تنها بعضی آثار انتقال سهام را می توان در قالب های مزبور قرار داد.

در شرکت های تعاونی، انتقال سهام به اعضاء و غیر اعضاء واجد شرایط، مجاز است، لکن این عمل حقوقی موکول به موافقت هیأت مدیره شرکت تعاونی می باشد. گرچه موافقت هیأت مدیره تاثیری در نفوذ عقد یا قرارداد انتقال سهام ندارد و صرفاً از موارد محدودیت کننده است.

موضوع انتقال در قرارداد واگذاری سهام، عبارت است از جنبه های مادی و غیر مادی سهم که شامل حقوق و تعهدات صاحب سهم می گردد.

انتقال سهام که عمدتاً بوسیله قانون و اساسنامه شرکت تعیین می شود، دارای آثار حقوقی متعددی است، اهم این آثار در روابط انتقال دهنده، منتقل الیه و شرکت ظاهر می شود؛

تکالیف انتقال دهنده به تسلیم اوراق سهام و اسناد انتقال و اجرای حقوق و تعهدات ناشی از سهم و متقابلاً پرداخت قیمت سهام و اقساط پرداخت نشده ناشی از خرید سهم توسط منتقل الیه و ثبت انتقال در دفاتر شرکت تعاونی و الحاق منتقل الیه به شرکت از جمله این آثار می باشد.

فهرست:

فصل اول :.. 1

كلیات.. 1

مبحث اول – معرفی و شناخت سهم.. 2

بند اول – تعریف سهم.. 2

الف- تعریف لغوی سهم.. 2

ب- تعریف اصطلاحی سهم.. 3

بند دوم- تعریف سهم در شركت تعاونی.. 4

مبحث دوم – اقسام سهم.. 5

بند اول – اقسام سهم از حیث آورده.. 5

الف- سهم سرمایه.. 5

ب- سهم انتفاعی.. 6

ج- سهم موسس.. 8

بند دوم - اقسام سهم از حیث مزایای وابسته به آن   10

سهم از حیث مزایای وابسته به آن.. 10

الف- سهم ممتاز.. 10

ب- سهم عادی.. 13

بند سوم-اقسام سهم از حیث سهولت انتقال.. 14

الف- سهم با نام.. 14

ب- سهم بی نام.. 16

مبحث سوم – مبنا و ماهیت حقوقی سهم.. 17

بند اول – مبنای حقوقی سهم.. 17

بند دوم – ماهیت حقوقی سهم.. 21

الف – نظریه عینی بودن ماهیت حقوقی سهم.. 22

ب- نظریه دینی بودن ماهیت حقوقی سهم.. 25

ج- ماهیت خاص سهم.. 29

فصل دوم:.. 34

شکل حقوقی و شرایط انتقال سهام.. 34

مبحث اول – شكل حقوقی انتقال.. 36

بند اول – مقایسه قرارداد انتقال سهام با عقود و قرارداد‏های مشابه   36

الف – بیع.. 36

ب- تبدیل تعهد.. 39

ج- انتقال دین و طلب.. 41

بند دوم – وضعیت خاص قرارداد انتقال سهام.. 44

مبحث دوم – شرایط عمومی انتقال سهام.. 47

بند اول – قصد و رضا.. 48

بنددوّم – ایجاب و قبول.. 50

فصل سوم:.. 51

انتقال سهام در شرکت‏های تعاونی.. 51

مبحث  اول – انتقال سهام.. 53

بند اول: انتقال اختیاری سهام.. 58

بند دوم: انتقال قهری سهام.. 60

مبحث دوم – موضوع انتقال.. 63

بند اول – سهم و جنبه مادی آن.. 64

1- گواهینامه موقت سهم.. 65

2- ورقه سهم و مندرجات آن:.. 66

بند دوم: جنبه غیر مادی سهم.. 66

بند سوم- قیمت سهام.. 67

بند چهارم: انتقال حقوق ناشی ازسهم.. 68

1- حقوق غیر مالی.. 69

2- حقوق مالی.. 71

مبحث سوم- شرایط اختصاصی انتقال سهام در شركت ‏های تعاونی   73

بند اول – موافقت هیات مدیره شركت تعاونی.. 73

بند دوم – ثبت انتقال سهام در دفتر ثبت سهام شركت تعاونی   74

فصل چهارم:.. 76

آثار حقوقی انتقال سهام.. 76

مبحث اول – انتقال مالكیت سهام.. 77

بند اول – حدود و قلمرو مالكیت سهام.. 78

الف – انتقال تعهدات ناشی از سهم.. 78

ب- انتقال حقوق و مزایای ناشی از سهم.. 80

ج- انتقال قسمتی ازسرمایه شركت.. 82

مبحث دوم – آثار انتقال نسبت به انتقال دهنده و منتقل الیه   83

بند اوّل – وظایف و تكالیف انتقال دهنده.. 84

الف – تسلیم اوراق سهام و اسناد انتقال.. 84

ب- اجرای حقوق و تعهدات ناشی ازسهم.. 85

مبحث سوم – وظایف و تكالیف منتقل الیه.. 86

بند اول- تادیه قیمت سهام.. 86

بند دوم- پردخت اقساط راجع به تعهدات ناشی از سهم   87

مبحث چهارم – آثار انتقال نسبت به شركت.. 88

بند اول – ثبت انتقال در دفاتر شركت.. 88

بند دوم- الحاق منتقل الیه به شركت.. 91

نتیجه گیری و پیشنهادات.. 91

فهرست منابع و ماخذ.. 95

كتب، مقالات، تقریرات اساتید و رساله ها.. 95