عصر صفوی از دوران های پر تغییر و تحوّل تاریخ ادبی ایران محسوب می شود که در این روزگار با رسمی شدن مذهب تشیع، بسیاری از قوانین و ضوابط اجتماعی و فرهنگی، مسیری متفاوت از گذشته را دنبال کرد و عملکرد شاهان و سلاطین دیگر چون گذشته نبود و افکار و اندیشه های آنان در مسیر ترویج و گسترش مذهب رقم می خورد و اداره جامعه را نیز بر آن مبنا قرار می دادند. این دگرگونی ها را می توان در آثار برآمده از این عصر که بازتابی از سیمای جامعه در آنها به خوبی مشخص است، شناخت تا بدین وسیله بتوان نگاه و دریچه ای به جامعه آن روزگار و مردمش داشت.

بنابراین در این مقاله سعی شده با بررسی اشعار محتشم کاشانی این مقوله ادبی، مورد تحلیل و بررسی قرار بگیـرد تا دگرگونی های جامعه در زمینه های فرهنگی و اجتماعی آن روزگار به تصویر کشیده شود.

فهرست مطالب

 چکیده. 5

کلید واژگان:6

1-1ـ اهداف تحقیق.. 6

2-1ـ پیشینه تحقیق.. 7

3-1ـ روش تحقیق.. 7

1-2- عصر صفوی.. 7

1-3-زندگی نامه محتشم کاشانی.. 15

2-3-آثار محتشم کاشانی.. 16

3-2ـ هفت دیوان محتشم شامل:16

4-3ـ خویشاوندان محتشم.. 17

5-3ـ مسافرت های محتشم.. 18

6-3- زمین گیر شدن محتشم کاشانی.. 19

7-3- فقر وتنگدستی محتشم کاشانی.. 19

8-3- آوازه شهرت محتشم کاشانی در ایران و هند. 20

9-3-علت سروده شدن مرثیه عاشورایی محتشم.. 20

10-3ـ ابیات محتشم به عنوان امثال فارسی.. 21

11-3- سبک شناسی اشعار محتشم کاشانی.. 22

1-11-3ـ واژه گان برگرفته از مذهب.. 25

ـ طفل صغیر. 26

ـ محرم و نامحرم. 26

ـ حجاب.. 26

ـ کفاره. 26

ـ سبحه. 26

ـ فاتحه خوانی.. 26

ـ شهید. 26

2-11-3ـ واژگان کوچه بازاری.. 27

3-11-3ـ واژه گان برگرفته از گذر زمان.. 27

12-3ـ نقد اجتماعی در اشعار محتشم کاشانی.. 29

1ـ4ـ آداب و رسوم و زیبایی های مرتبط با معشوق.. 29

2ـ4ـ توصیف زیبایی های معشوق.. 32

3ـ3ـ مراسم عزاداری و تدفین.. 37

4ـ3ـ آداب و رسوم جشن ها و اعیاد. 39

5ـ3ـ دیگرآداب و رسوم مردمی.. 40

6ـ3ـ آداب و رسوم مرتبط با بر تخت نشستن شاه. 47

1ـ4ـ باورها و اعتقادات مذهبی و دینی.. 49

نتیجه. 52

2ـ4ـ باورها و اعتقادات اسطوره ای.. 53

3ـ4ـ باورها و اعتقادات متفرقه. 56

- می بر روی خاک ریختن.. 56

- مستی و راستی.. 56

- به گرد کسی گردیدن.. 57

- دیو در شیشه کردن.. 57

- پری.. 57

- شَبه. 58

1ـ5ـ مشاغل دوره ی صفویه. 58

2ـ5ـ مشاغل سخت.. 60

3ـ5ـ القاب دولتی و درباری.. 61

4ـ5ـ مشاغل رسمی و اداری.. 66

6ـ5ـ مشاغل خدماتی.. 69

7ـ5ـ سایر مشاغل.. 70

ـ نتیجه. 77

1ـ6ـ انواع میوه. 78

2ـ6ـ انواع نوشیدنی.. 79

3ـ6ـ انواع ادویه ها و چاشنی ها80

4ـ6ـ انواع شیرینی.. 81

5ـ6ـ سبزیجات.. 82

6ـ6ـ غذا82

1ـ7ـ انواع تن پوش ها83

2ـ7ـ تن پوش های جنگی.. 86

3ـ7ـ لباس زنان.. 86

4ـ7ـ انواع کلاه و سرپوش... 87

5ـ7ـ انواع پای افزار. 90

1ـ8ـ فرش و گستردنی.. 91

2ـ8ـ ابزار و وسایل شراب نوشی.. 92

3ـ8ـ ابزار و وسایل نوشتن.. 94

4ـ8ـ ابزار و وسایل زندگی.. 96

5ـ8ـ ابزار و وسایل آشپزخانه. 105

6ـ8ـ ابزار و وسایل کشاورزی.. 108

7ـ8ـ ابزار و وسایل نجّاری.. 108

8ـ8 ـ ابزار و وسایل بنّایی.. 109

9ـ8ـ ابزار و وسایل خیاطی.. 110

10ـ8ـ ابزار و وسایل دعا110

11ـ8ـ ابزار و وسایل صید. 111

12ـ8ـ ابزار و وسایل بازی.. 111

13ـ8ـ ابزار و وسایل شاهی.. 111

14-8 ـ ابزار و وسایل سفر. 117

15ـ8ـ ابزار و وسایل روشنی.. 120

16ـ8ـ ابزار و وسایل صوتی.. 123

17ـ8ـ ابزار و وسایل جنگی.. 126

18ـ 8ـ ابزار و وسایل حیوانات.. 133

1ـ9ـ انواع زیور آلات.. 137

1ـ10ـ تفریحات و سرگرمی.. 139

1ـ11ـ بیماری ها140

1ـ 12ـ بافت شهری.. 141

2ـ12ـ مکان های قضایی.. 142

3ـ12ـ انواع مکان ها عمومی.. 143

4ـ12ـ اماکن خصوصی.. 144

5ـ12ـ انواع مکان های ویژه در خانه. 146

6ـ12ـ مکان های علم آموزی.. 149

7ـ12ـ مکان های مذهبی و دینی.. 149

8ـ12ـ معادن.. 151

1ـ13ـ شکنجه ها151

1ـ14ـ معضلات اجتماعی.. 152

1ـ15ـ انواع پرندگان.. 153

2ـ15ـ حیوانات علف خوار. 161

3ـ15ـ حیوانات گوشت خوار. 166

4ـ15ـ انواع حشرات.. 169

5ـ15ـ انواع خزنده گان.. 172

6ـ15ـ حیوانات دریایی.. 174

7ـ15ـ انواع جوندگان.. 175

1ـ16ـ انواع گل ها175

2ـ16ـ انواع درختان.. 180

1ـ17ـ پول ها183

1ـ18ـ انواع سنگ ها185

2ـ18ـ انواع فلزات.. 186

3ـ18ـ سنگ های زینتی.. 188

1ـ19ـ آفات و حوادث.. 190

1ـ20ـ شهرها و کشورها191

1ـ21ـ دین و مذهب.. 194

1ـ22ـ نژادها195

1ـ23ـ القاب و عناوین.. 196

1ـ24ـ انواع گنج ها197

1ـ25ـ انواع نامه. 198

2ـ25ـ وسایلارسال نامه. 199

1ـ26ـ نتیجه. 200

فهرست منابع.. 202

ـ مقالات.. 204

ـسایت 204